مقدمه ای بر آداب چاپستیک ژاپنی

چند بار از دوستان ژاپنی خود و یا در فیلم‌ها و سریال‌های ژاپنی شنیده‌اید که “نباید آرنج روی میز باشد!” یا «با دهان بسته بجوید».

وقتی بزرگ شدم هر شب این قبیل عبارات را می‌شنیدم، بنابراین زمانی که خانه پدری‌ام را ترک کردم و تصمیم به سفر گرفتم، کاملاً به آداب سفر پیش روی خود مطمئن بودم تا اینکه دیدم دوستانم درحالی که سعی می‌کردم غذای خود را مانند چنگال و چاقو تجزیه کنم، با چشمان گشاد شده و دریده به من خیره شده‌اند.

اکنون که با آخرین درام‌های ژاپنی آشنا شده‌اید و می‌دانید که چگونه به ژاپنی غذا سفارش دهید، وقت آن است که با آداب چاپستیک (お箸の作法) دوستان خود را تحت تاثیر قرار دهید (یا سعی کنید از ایجاد تابو چاپستیک خودداری کنید).

“تابوهای چاپستیک” زیادی وجود دارد، بنابراین ما با دو مورد آن‌ها شروع می‌کنیم که هنگام شام در رستوران نینجا باید کاملاً از آنها اجتناب کنید.

دو تابو برتر چاپستیک در ژاپن

چاپستیک‌های خود را به صورت عمودی بالا نگه دارید (立て箸)

یکی از بزرگترین و متداول‌ترین تابوها این است که چاپستیک‌های خود را به صورت عمودی در کاسه خود قرار دهید. در مراسم تشییع جنازه ژاپنی، یک کاسه برنج با دو چاپستیک که به صورت عمودی در مرکز آن ایستاده‌اند، در اختیار عزاداران قرار می‌گیرد. گفته می‌شود وقتی چاپستیک‌ها را مستقیماً در یک کاسه قرار می‌دهید، بدشانسی می‌آورد. از شانس بد که بگذریم، اینNo-No  چاپستیک در بسیاری از کشورهای آسیایی ادامه دارد، بنابراین  سعی کنید چاپستیک‌های خود را (箸置き) در کنار ظرف غذایتان به حالت استراحت کنار بگذارید! همچنین می‌توانید چاپستیک‌های یکبارمصرف را روی کیسه‌ای که موقع خرید در آن قرار گرفته بودند، بگذارید.

انتقال غذا از یک چاپستیک به چاپستیک دیگر (拾い箸)

یکی دیگر از اشتباهات “کشنده” این است که غذا را با استفاده از چاپستیک‌های خود به اشتراک بگذارید. این تابو نیز مربوط به مراسم تشییع جنازه است. در مراسم تشییع جنازه در ژاپن، تکه‌های استخوان متوفی با یک جفت چاپستیک از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. پس که دفعه بعد که خواستید غذای خود را از این روش به اشتراک بگذارید به یاد این مراسم بیفتید.

سایر مواردی که باید از انجام آن‌ها خودداری کرد

لازم نیست خیلی نگران خطاها یا اشتباهاتی باشید که ممکن است با چاپستیک‌های خود انجام می‌دهید. مطمئناً دوستان و همکارانتان تا این حد بخشنده خواهند بود که از این لغزش‌های کوچک شما چشم‌پوشی کنند. اما برای تبدیل شدن به یک استاد چاپستیک واقعی، سعی کنید از 箸でしてはいけないこと (کارهایی که نباید با چاپستیک‌های خود انجام دهید) اجتناب کنید.

• قرار دادن چاپستیک بر روی یک کاسه (渡し箸)

قرار دادن چاپستیک‌ها روی کاسه خود در حین غذا خوردن به سرآشپز (و همه اطرافیانتان) این معنی را می‌رساند که دیگر غذای خود را نمی‌خواهید. اگر غذا خوردن را تمام نکرده‌اید، این رفتار ممکن است بی‌ادبانه تلقی شود. با این وجود می‌توانید چاپستیک‌های خود را به جای اینکه هنگام استراحت روی هم قرار دهید، صاف نگه دارید. اگر به شما استراحتی برای چاپستیک داده نمی‌شود و یا اگر چاپستیک‌هایتان یکبار مصرف باشند، می‌توانید آن‌ها را روی لفافی که قبلاً چاپستیک‌ها در داخل آن بود قرار دهید (و بعد از اتمام غذا آن‌ها را مجدداً داخل لفاف قرار دهید).

اگر چاپستیک شما یکبار مصرف نیست، آن‌ها را در لبه سمت چپ ظرف خود قرار دهید. مطمئن شوید که آنها در کنار هم قرار گرفته‌اند و متقاطع نیستند.

• صحبت کردن با دست … و چوب غذاخوری (踊り箸)

اگر فردی هستید که با دستان خود صحبت می‌کنید، قبل از شروع به صحبت، سعی کنید چاپستیک‌های خود را پایین بگذارید. تکان دادن چاپستیک‌های خود در هوا و استفاده از آنها برای اشاره به کسی یا چیزی رفتار بدی است.

• غذای چاقو کش (指し箸)

چاپستیک‌های شما سلاح نیستند (حداقل امیدواریم نباشند)، بنابراین نباید از آنها به‌عنوان یک سلاح استفاده کنید. ضربه زدن به غذا با یک یا هر دو چاپستیک برای برداشتن آن عملی بی‌ادبانه است. همچنین استفاده از یک چاپستیک برای انحراف کردن چیزی یا استفاده از آن به‌عنوان چاقو رفتاری بی‌ادبانه و زشت به حساب می‌آید. پس وانمود کنید که این دو چوب به همدیگر متصل هستند. یعنی در واقع، آنها باید همیشه باهم استفاده شوند.

• مکیدن چاپستیک‌ها (ねぶり箸)

جویدن و مکیدن چاپستیک‌های خود، یا نگه‌داشتن آنها در دهان خود در حالی که دستان شما درگیر انجام کار دیگری باشند، بی‌ادبی محسوب می‌شود. همچنین خاراندن سر (یا هر قسمت دیگر از بدن) با چاپستیک عمل بسیار زشتی است.

• شناور روی غذا (迷い箸)

سعی کنید تا زمانی که تصمیم می‌گیرید چه چیزی بخورید، دست یا چوب غذاخوری خود را از ظرفی به ظرف دیگری در حالت معلق بودن نگذارید. همچنین سعی کنید از هر غذا مقدار کمی بردارید، و اینطور نباشد که هر بار فقط غذاهای دلخواه خود را بردارید. معمولاً غذاهای زیادی روی میز وجود دارد، بنابراین اگر نمی‌توانید انتخاب کنید که بعداً چه بخورید، به‌طور تصادفی چیزی را بدون معطلی انتخاب کنید.

• برداشتن غذا از بشقاب‌های مشترک (逆さ箸)

اجازه ندهید عنوان شما را گول بزند. درواقع شما می‌توانید از غذاهای مشترک استفاده کنید، اما برای این کار از چاپستیک‌های دست نخورده استفاده کنید. برخی از افراد چاپستیک‌های خود را به اطراف می‌چرخانند تا از قسمت انتهایی آن (طرفی که لب‌های شما را لمس نکرده است) برای برداشتن از یک بشقاب مشترک استفاده شود. من متوجه شدم که وقتی با دوستان و خانواده غذا می‌خوریم، این کار بسیار راحتی بوده و معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گرچه این کار رایج است، اما آداب مناسبی به حساب نمی‌آید. دلیل آن هم این است که انتهای دیگر چاپستیک‌ها توسط دست‌هایی که تمیز نیستند نگه داشته می‌شود. درعوض، انتظار می‌رود که از چاپستیک‌های اضافی (取り箸) برای انتقال غذا از یک بشقاب مشترک استفاده شود. اگر در این مورد شک دارید، نگاه کنید ببینید دیگران چه می‌کنند.

• حرکت دادن کاسه خود (寄せ箸 ・ 持ち箸)

ظرف خود را با کشیدن آن با چاپستیک به خود نزدیک نکنید (寄せ箸). همچنین نباید کاسه را با دستی که چاپستیک‌های خود را با آن گرفته‌اید بلند کنید (持ち箸). اگر در به‌خاطر سپردن بسیاری از قوانین مشکل دارید، فقط به یاد داشته باشید که ظروف را با دست آزاد خود جابجا کنید. همچنین باید با دو دست خود کاسه را به خود نزدیک کنید.

• شستن چاپستیک‌های خود در سوپ (洗い箸)

از یک کاسه سوپ (یا هر مایع دیگری در میز ناهارخوری) برای شستن چاپستیک خود استفاده نکنید. مالیدن چاپستیک‌های چوبی یکبارمصرف به یکدیگر نیز کار زشتی است. این کار برای حذف تراشه‌ها از چاپستیک‌های ارزان انجام می‌شود، بنابراین انجام این کار نشان‌دهنده این است که فکر می‌کنید چاپستیک‌های شما ارزان هستند. حتی اگر چاپستیک‌های یکبار مصرف به شما داده می شود، سعی کنید این کار را انجام ندهید، مگر در مواقعی که چاره دیگری نداشته باشید.

نکاتی در مورد چاپستیک برای مبتدیان

استفاده از چاپستیک‌ها می‌تواند کمی اعصاب خردکن باشد، به‌خصوص اگر قبل از آزمایش مهارت‌های خود وقت تمرین کردن نداشته باشید. پس بهتر است این نکات را به خاطر بسپارید:

• استفاده از یک جفت چاپستیک سبک

اگر مبتدی هستید، سعی کنید از یک جفت چاپستیک سبک استفاده کنید. چاپستیک‌های یکبار مصرف (به نام واریباشی یا “割り箸”) معمولاً سبک‌ترین نوع هستند و پس از آن چوب‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند که می‌توانید در فروشگاه‌های رفاهی مانند 7-11 تهیه کنید. بعد از اینکه بتوانید از یک جفت چاپستیک سبک خود مانند یک حرفه‌ای استفاده کنید، سعی کنید آنها را با یک جفت چوبی یا فلزی تغییر دهید.

• تنظیم مقدار غذا بر روی چاپستیک

بسیاری از دستورالعمل‌ها به شما می‌گویند که چاپستیک‌هایتان را از قسمت بالایی آن‌ها بگیرید. سعی کنید دست خود را به سمت وسط چاپستیک حرکت دهید. این ممکن است به شما کمک کند غذا را راحت‌تر بگیرید. همانطور که به استفاده از چاپستیک عادت کردید، مقدار غذای خود را آنطور که می‌خواهید تنظیم کنید.

• کاسه خود را بردارید و با سرو صدا غذا داخل آن را بخورید

با قاشق و چنگال، اغلب ظروف را بدون اینکه به بشقاب خود متمایل شویم به به سمت دهان خود بالا می‌بریم. اگر یک کاسه برنج دارید، با خیال راحت کاسه را به سمت دهان خود بلند کنید، تا زمانی که هیچ غذایی را از  دهان خود نریزید. این کار مسیر برنج از کاسه تا دهان شما را بسیار کوتاه‌تر می‌کند و اگر دانه‌ای بیفتد، به احتمال زیاد در ظرف می‌افتد. سعی کنید در صورت افتادن غذا دست خود را زیر چاپستیک خود قرار ندهید. این کار کمی ناخوشایند است و ممکن است بی ادبی به‌حساب آید.

یکی از ترفندهای عجیب اما مفید این است که نگاه کنید دیگران چگونه رشته فرنگی خود را می‌خورند. آیا کسی درحال خوردن غذا به سمت ظرف خود خم شده است؟ چقدر چاپستیک‌هایشان را بالا می‌برند؟ آیا آنها قاشقی برای همراهی با خود دارند؟

سعی کنید چاپستیک‌های خود را در رشته فرنگی فرو کنید، دسته کوچکی از رشته فرنگی را بین چاپستیک‌های خود گرفته و آنها را چند اینچ بلند کنید (حدود 6 تا 10 اینچ). می‌توانید (بی سر و صدا یا با اشتیاق این کار را انجام دهید) بقیه رشته‌ها را داخل دهان خود بریزید. اگر رشته‌ها واقعاً بلند هستند، معمولاً چاپستیک‌ها را زیر آن‌ها قرار می‌دهند تا هنگام غذا خوردن نیفتند.

گرفتن نتیجه دلخواه با تمرین بسیار

سعی کنید صرفاً خوردن تکه‌های گوشت یا سبزیجات با چاپستیک را در تنهایی تمرین نکنید، زیرا وقتی با دوستانتان هستید، نمی‌توان پیش بینی کرد با چه نوع غذایی روبرو خواهید شد. دو بار اول که مجبور شدم از چاپستیک در اماکن عمومی استفاده کنم، رشته فرنگی و توفوی نرم برایم سرو شد. خلاصه بگویم که این تجربه یک کابوس وحستناک بود! چنگال پلاستیکی همراه با رشته فرنگی فوری ژاپنی را فراموش کنید و هر زمان که می‎توانید غذا خوردن را با چاپستیک تمرین کنید!

علاوه بر مواردی که در این مقاله ذکر شد، چیزهای زیاد دیگری برای به‌خاطر سپردن وجود دارد، اما تا زمانی که چاپستیک‌های خود را روی بینی خود نچسبانید یا از آنها برای پخش آهنگ جی پاپ مورد علاقه خود استفاده نکنید، اشتباهات شما (یا نودل‌های رها شده) بخشیده خواهند شد. غذای خود را با درنظر داشتن مواردی که در این مطلب به شما آموزش دادیم میل کنید، و اگر همه چیز به یکباره خراب شد، یک «چاپستیک کمکی» یا «چاپستیک‌های مربی» ممکن است بهترین دوست جدید شما شود.

همانطور که دیدید، در این مقاله سعی کردیم به بررسی اشتباهات متداولی بپردازیم که هنگام غذا خوردن با چاپستیک ممکن است برای شما پیش آید. درصورتی که در یادگیری آداب و زبان ژاپنی به راهنمایی بیشتری نیاز داشتید با ما تماس بگیرید. آموزشگاه زبان ایرانمهر با ارائه مشاوره تخصصی آماده پاسخگویی به تمامی سوالات شما در زمینه آموزش زبان است. همچنین شما می‌توانید برای مشاوره و تعیین سطح رایگان و ثبت‌نام در دوره‌های آموزش زبان انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و سایر زبان‌ها فرم مشاوره رایگان را پر نمایید. کارشناسان آموزش در اسرع وقت با شما تماس گرفته و پاسخگویی سوالات شما خواهند بود.

بیشتر بخوانید:6 راز بهترین نوع تبادل به زبان ژاپنی