در گرامر زبان انگلیسی، relative pronouns یا ضمایر نسبی کلماتی هستند که یک عبارت یا جمله را به یک اسم یا ضمیر متصل می‌کنند. آنها بدون شروع جمله جدید، اطلاعات بیشتری در مورد فاعل ارائه می‌دهند. از جمله رایج‌ترین ضمایر نسبی می‌توان به ” who” ، ” which” و ” that” اشاره کرد. این کلمات کوچک اما قدرتمند به دقیق‌تر، آموزنده‌تر و مرتبط‌تر شدن جملات کمک می‌کنند.
این مقاله از مجموعه مقاله های آموزشی آموزشگاه زبان ایرانمهر برای زبان‌آموزان در سه سطح طراحی شده است: مبتدی، متوسط و پیشرفته. هر بخش کاربرد و آموزش گرامر Who, which and that را با مثال‌ها و نکات مناسب برای آن سطح توضیح می‌دهد. فرقی نمی‌کند در چه مرحله‌ای از سفر انگلیسی خود هستید، اینجا چیزی برای یادگیری، مرور یا تسلط بر آن وجود دارد.
اهمیت ضمایر نسبی در زبان انگلیسی
درک نحوه استفاده صحیح از ” who” ، ” which” و ” that” برای ارتباط واضح و مؤثر ضروری است. آنها به ما کمک می‌کنند تا افراد، حیوانات و چیزها را بدون تکرار خودمان توصیف کنیم. چه در حال نوشتن جمله‌ای مانند “The teacher who helped me was kind/ معلمی که به من کمک کرد مهربان بود” یا “This is the book that changed my life/ این کتابی است که زندگی من را تغییر داد” باشید، انتخاب ضمیر نسبی مناسب، تفاوت زیادی در گرامر و معنا ایجاد میکند.
دوره های آموزش زبان انگلیسی |
|
| دوره حضوری | آموزش زبان انگلیسی برای کودکان |
| دوره حضوری | آموزش زبان انگلیسی برای نوجوانان |
| دوره حضوری | آموزش زبان انگلیسی برای بزرگسالان |
بخش ۱: برای Elementary Learners/ زبان‌آموزان ابتدایی – شروع
۱. ” who” ، ” which” و ” that” چه هستند؟
ما در فرآیند آموزش زبان انگلیسی، از ” who” ، ” which” و ” that” برای ربط دادن ایده‌ها و ارائه اطلاعات بیشتر در مورد یک شخص، حیوان یا چیز استفاده می‌کنیم. این کلمات ضمیرهای نسبی نامیده می‌شوند.
✅ Who
وقتی در مورد people صحبت می‌کنیم از who استفاده می‌کنیم. این کلمه اطلاعات بیشتری در مورد یک شخص در جمله به ما می‌دهد.
“who” را به عنوان اشاره به شخصی که کاری انجام می‌دهد یا چیزی است در نظر بگیرید.
مثال‌ها:
My uncle who lives in Canada is visiting us next week
عموی من who در کانادا زندگی میکند و هفته آینده به ما سر می‌زند.
← این به ما می‌گوید که در مورد کدام عمو صحبت می‌کنیم.
The girl who won the race is my friend
دختری که در مسابقه برنده شد، دوست من است.
← این کلمه اطلاعات بیشتری در مورد آن دختر به ما می‌دهد.
✅ Which
ما در دوره زبان انگلیسی از “which” وقتی در مورد حیوانات یا چیزها صحبت می‌کنیم، نه افراد، استفاده می‌کنیم.
این به ارائه اطلاعات اضافی یا مهم در مورد یک شیء یا یک حیوان کمک میکند.
مثال‌ها:
I have a bike which is very fast
من یک دوچرخه دارم که خیلی سریع است.
← این بیشتر در مورد دوچرخه به ما می‌گوید.
The cat which sleeps on the sofa is very friendly.
گربه که روی مبل می‌خوابد خیلی دوستانه است.
← این بیشتر در مورد گربه به ما می‌گوید.
✅ That
در گرامر زبان انگلیسی، ما از “that” وقتی در مورد افراد، حیوانات یا چیزها صحبت می‌کنیم، به خصوص زمانی که اطلاعات برای درک جمله مهم باشد، استفاده می‌کنیم.
مانند «who» یا «which» عمل میکند، اما اغلب زمانی استفاده میشود که جمله اطلاعات ضروری (تعریف‌کننده) ارائه می‌دهد.
مثال‌ها:
The student that asked the question is very curious.
دانشآموزی که سوال را پرسید بسیار کنجکاو است.
← ما به این اطلاعات نیاز داریم تا بدانیم در مورد کدام دانش‌آموز صحبت می‌کنیم.
This is the story that made me cry.
این داستانی است که مرا به گریه انداخت.
← جمله دقیقاً به ما می‌گوید که در مورد کدام داستان است.
- مثال‌های پایه در جملات
در اینجا جملات واضحی با استفاده از هر کلمه در موقعیت‌های مختلف آمده است:
The boy who is wearing a blue shirt is my brother.
پسری که پیراهن آبی پوشیده است، برادر من است.
My aunt who works at a hospital is very kind
عمه من که در بیمارستان کار میکند بسیار مهربان است.
The painting which you like was made by my sister.
نقاشی که شما دوست دارید توسط خواهرم کشیده شده است.
That’s the dog which barked all night
آن سگی است که تمام شب پارس کرد.
I lost the phone that I bought last week.
تلفنی را که هفته پیش خریدم گم کردم.
She’s the teacher that teaches science at our school.
او معلمی است که در مدرسه ما علوم تدریس میکند.
بخش ۲: برای زبان‌آموزان سطح متوسط - گسترش مهارت‌های شما
۱. Defining vs. Non-defining Relative Clauses/ جملات موصولی تعریفی در مقابل جملات موصولی غیر تعریفی
با پیشرفت در یادگیری گرامر زبان انگلیسی، مهم است که نه تنها نحوه استفاده از ” who” ، ” which” و ” that” را درک کنید، بلکه چه زمانی و چرا آنها را به روش‌های مختلف به کار می‌بریم را نیز درک کنید. یکی از تفاوت‌های کلیدی بین جملات موصولی تعریفی و غیر تعریفی است.
🔹 جمله موصولی تعریفی چیست؟
در فرآیند زبان انگلیسی، جمله موصولی تعریفی اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که برای معنای جمله ضروری است. این جمله به ما کمک میکند تا دقیقاً بفهمیم گوینده درباره چه کسی یا چه چیزی صحبت میکند. بدون این بخش از جمله، معنی ناقص یا نامشخص خواهد بود.
در جملات موصولی تعریفی از ویرگول استفاده نمی‌شود.
میتوانید از موارد زیر استفاده کنید:
Who برای افراد
Which برای اشیا/حیوانات
That برای افراد، حیوانات یا اشیا (فقط در جملات تعریفی)
مثال‌ها:
The student who sits in front of me is very helpful.
← عبارت «Who sits in front of me» به ما می‌گوید که درباره کدام دانش‌آموز صحبت می‌کنیم.
The laptop that I bought last week is already broken.
← عبارت «that I bought last week» به ما می‌گوید که درباره کدام لپ‌تاپ صحبت می‌کنیم.
I saw a film which made me cry.
← این عبارت به ما می‌گوید که درباره کدام فیلم صحبت می‌کنیم.
اگر جمله موصولی را حذف کنیم، جمله نامفهوم میشود:
The student is very helpful. (Which student?)
The laptop is already broken. (Which laptop?)
🔹 عبارت موصولی غیر موصولی چیست؟
یک جمله‌ی موصولی غیر تعریفی اطلاعات اضافی اضافه میکند که برای درک ایده‌ی اصلی جمله ضروری نیست. این جمله جزئیات بیشتری ارائه می‌دهد، اما اگر آن را حذف کنیم، جمله‌ی اصلی همچنان کاملاً معنادار است.
این جمله‌ها همیشه با ویرگول از هم جدا می‌شوند و “that” هرگز در آنها استفاده نمی‌شود.
کاربرد:
Who برای افراد
Which برای اشیا یا حیوانات
مثال‌ها:
My grandmother, who is 80 years old, still goes hiking
مادربزرگ من، که 80 ساله است، هنوز به پیاده‌روی می‌رود.
← نکته‌ی اصلی در مورد مادربزرگم است. بخش مربوط به سن او اطلاعات اضافی است.
This book, which won an award, is very inspiring
این کتاب، که برنده‌ی جایزه شده است، بسیار الهام‌بخش است.
← این جمله یک حقیقت جالب درباره کتاب را اضافه میکند، اما لازم نیست بدانید کدام کتاب مورد بحث است.
اگر جمله‌ی موصولی را حذف کنیم، جمله همچنان معنی‌دار است:
My grandmother still goes hiking
مادربزرگ من هنوز به پیاده‌روی می‌رود.
This book is very inspiring
این کتاب بسیار الهام‌بخش است.
⚠️ از “that” در جملههای غیر تعریفی استفاده نکنید:
✅ The car, which I bought last year, running smooth.
❌ The car, that I bought last year, running smooth. (نادرست)
🔸 چرا مهم است؟
- درک این تفاوت به شما کمک میکند:
- واضح‌تر و دقیق‌تر بنویسید.
- به درستی نقطه‌گذاری کنید (فقط در صورت نیاز از ویرگول استفاده کنید).
- ضمیر موصولی صحیح را انتخاب کنید.
- از اشتباهات رایج گرامری، به ویژه در نوشتن و امتحانات، خودداری کنید.
۲. خلاصه قوانین استفاده – جدول مرجع سریع
| ضمیر موصولی | مورد استفاده برای | در عبارات تعریفی
In Defining Clause | در عبارات غیر تعریفی
In Non-Defining Clause |
| Who | افراد | ✅ بله | ✅ بله |
| Which | اشیاء/ حیوانات | ✅ بله | ✅ بله |
| That | افراد/ اشیاء | ✅ بله | ❌ خیر |
نکات:
- فقط زمانی از “that” استفاده کنید که اطلاعات ضروری هستند و از ویرگول استفاده نمی‌کنید.
- در هر دو نوع جمله واره از “who” و “which” استفاده کنید، اما به یاد داشته باشید که برای جملات غیر تعریف کننده ویرگول اضافه کنید.
- در صورت شک، از خود بپرسید: آیا این اطلاعات برای شناسایی شخص/چیز ضروری است؟
بیشتر بخوانید: آموزش گرامر سوال ساختن با Whose با ذکر مثال و تمرین
بیشتر بخوانید: تفاوت who با whom در زبان انگلیسی چیست؟
بخش ۳: برای زبان‌آموزان پیشرفته – نکات ظریف و سبک
با بهبود تسلط شما بر گرامر زبان انگلیسی، تسلط بر جزئیات دقیق‌تر دستوری و درک تغییرات سبک – به‌ویژه در ارتباطات نوشتاری آکادمیک، حرفه‌ای یا حرفه‌ای – بسیار مهم است. این بخش قوانین پیشرفته استفاده، اصطلاحات دستوری رسمی و ملاحظات سبکی را بررسی میکند.
۱. Restrictive vs. Non-restrictive Clauses/ بندهای قیدی در مقابل غیر قیدی (اصطلاحات رسمی)
در دستور زبان پیشرفته، بندهای نسبی ” defining/ تعریف‌کننده” و ” non-defining/ غیرتعریف‌کننده” اغلب به این صورت نامیده می‌شوند:
Restrictive clauses/ بندهای قیدی = defining (essential information)/ تعریف‌کننده (اطلاعات ضروری)
Non-restrictive clauses/ بندهای غیرتقلیدی = non-defining (extra information)/ غیرتعریف‌کننده (اطلاعات اضافی)
🔹 Restrictive Clause/ بند قیدی (بدون ویرگول)
اطلاعات ضروری برای شناسایی فاعل را ارائه می‌دهد.
هم در نوشتار رسمی و هم غیررسمی استفاده میشود.
مثال:
The employees who arrived late must report to HR
کارمندانی که دیر رسیدند باید به منابع انسانی گزارش دهند.
← مشخص میکند کدام کارمندان.
🔹 Non-restrictive Clause/ جمله‌ی غیر محدودکننده (با کاما)
اطلاعات غیرضروری اضافه میکند. اگر حذف شود، جمله همچنان معنادار است.
در نوشتار رسمی، به‌ویژه مقاله‌ها، گزارش‌ها و متون دانشگاهی رایج است.
مثال:
The CEO, who announced his retirement, will step down next month
مدیرعامل، که بازنشستگی خود را اعلام کرد، ماه آینده کناره‌گیری خواهد کرد.
← جزئیاتی را اضافه میکند که برای دانستن کدام مدیرعامل لازم نیست.
⚠️ نکته: در گرامر رسمی، جملههای غیر تحدیدی همیشه از کاما استفاده می‌کنند و هرگز از «that» استفاده نمی‌کنند.
۲. چه زمانی نباید از «That» استفاده کرد؟
«That» هرگز در جملههای non-restrictive clauses/ غیر تحدیدی (غیر تعریفی) استفاده نمی‌شود.
این یک خطای رایج حتی در بین سخنوران native است.
❌ نادرست:
My car, that I bought last year, is red
ماشین من، که سال گذشته خریدم، قرمز است.
✅ صحیح:
My car, which I bought last year, is red
ماشین من، که سال گذشته خریدم، قرمز است.
چرا؟ زیرا این عبارت اطلاعات اضافی (غیر ضروری) اضافه میکند و “which”—نه “that”—در چنین مواردی استفاده میشود.
✅ در نوشتار رسمی، “which” ضمیر صحیح برای جملههای غیر تحدیدی است.
۳. حذف ضمایر موصولی/ Omission of Relative Pronouns
در دوره زبان انگلیسی، ضمایر موصولی/ Relative Pronouns گاهی اوقات می‌توانند حذف شوند (به خصوص “that” و “who”) – این اتفاق بیشتر در گفتاری یا نوشتاری غیررسمی انگلیسی رخ می‌دهد.
شما میتوانید ضمیر را در موارد زیر حذف کنید:
- به مفعول فعل در شبه جمله نسبی اشاره دارد و نه به فاعل شبه جمله.
🔹 نمونه‌هایی از حذف:
The man I met yesterday was nice
مردی که دیروز ملاقات کردم خوب بود.
← به جای: The man who I met yesterday was nice/ مردی که دیروز ملاقات کردم خوب بود.
The movie we watched was boring.
فیلمی که تماشا کردیم خسته‌کننده بود.
← به جای: The movie that we watched was boring/ فیلمی که تماشا کردیم خسته‌کننده بود.
اگر ضمیر فاعل شبه جمله باشد، نمی‌توانید آن را حذف کنید:
❌ The man lives next door is a teacher./ مردی که در همسایگی ما زندگی میکند معلم است.
✅ The man who lives next door is a teacher/ مردی که در همسایگی ما زندگی میکند معلم است.
⚠️ در نوشتار رسمی، به ویژه متون دانشگاهی یا حرفه‌ای، حذف ضمایر نسبی توصیه نمی‌شود. از آنها برای حفظ وضوح و دقت استفاده کنید.
۴. رسمیت و سبک/ Formality and Style
قوانین دستور زبان نیز با سبک تلاقی دارند—و استفاده از آن بسته به لحن و هدف نوشته شما متفاوت است.
🔹 «That» در مقابل «Which» در نگارش رسمی
اکثر راهنماهای سبک (مانند APA، شیکاگو، MLA) موارد زیر را توصیه می‌کنند:
- Use “that” for restrictive clauses/ برای جملههای محدودکننده از «that» استفاده کنید.
- Use “which” for non-restrictive clauses, with commas/ برای جملههای غیر محدودکننده از «which» با کاما استفاده کنید.
The article that was published yesterday gained attention/ مقاله ای که دیروز منتشر شد، توجه را جلب کرد. (restrictive – essential info/ محدودکننده – اطلاعات ضروری)
The article, which was published yesterday, gained attention
مقاله، که دیروز منتشر شد، توجه را جلب کرد. (non-restrictive – extra info/ غیر محدودکننده – اطلاعات اضافی)
استفاده از «which» بدون کاما در یک جمله محدودکننده در انگلیسی بریتانیایی رایج است، اما راهنماهای سبک انگلیسی آمریکایی قویاً «that» را ترجیح می‌دهند.
🖋️ نکته حرفه‌ای برای نوشتن مقاله یا گزارش:
از راهنمای سبک موسسه یا ناشر خود پیروی کنید. اگر هیچ موردی مشخص نشده است، برای اطلاعات ضروری از “that” و برای اطلاعات اضافی با کاما از “which” استفاده کنید.
5. اشتباهات رایج و استثنائات/ Common Mistakes and Exceptions
❌ استفاده از «which» برای افراد
اشتباه: The girl which won the prize is my sister/ دختری که جایزه را برد، خواهر من است.
درست: The girl who won the prize is my sister/ دختری که جایزه را برد، خواهر من است.
← «Which» به چیزها یا حیوانات اشاره دارد، نه افراد.
❌ اشتباه گرفتن «who» و «that»
قابل قبول:
The teacher who helped me was kind
معلمی که به من کمک کرد مهربان بود.
The teacher that helped me was kind. (Less formal, still acceptable)
معلمی که به من کمک کرد مهربان بود. (کمتر رسمی، هنوز قابل قبول)
اما در نوشتههای رسمی، «who» هنگام اشاره به افراد ترجیح داده میشود.
✅ نکات خلاصه برای زبان‌آموزان پیشرفته
“That” فقط برای restrictive clauses
جمله‌واره‌های تحدیدی است.
“Which” برای non-restrictive clauses
جمله‌واره‌های غیر تحدیدی استفاده میشود و همیشه با ویرگول همراه است.
“Who” همیشه برای افراد استفاده میشود—هرگز با «which» جایگزین نمی‌شود.
میتوانید «that» یا «who» را وقتی که فاعل جمله نیستند، حذف کنید—اما در نوشتار رسمی این کار را نکنید.
از راهنماهای سبک برای انسجام و لحن حرفه‌ای استفاده کنید.
سخن پایانی
تسلط بر relative clauses/ جملات موصولی گامی مهم در جهت دستیابی به روان بودن و وضوح در زبان انگلیسی، به ویژه در نوشتار است. از درک کاربرد اولیه ” who” ، ” which” و ” that” گرفته تا تشخیص تفاوت بین restrictive و non-restrictive clauses، زبان‌آموزان پیشرفته نه تنها دقت دستوری، بلکه stylistic control/ کنترل سبکی را نیز به دست می‌آورند. با اعمال قوانین رسمی – مانند اجتناب از استفاده از ” that” در جملات غیر موصولی، دانستن زمان حذف ضمایر و انتخاب ضمیر مناسب بر اساس رسمیت – میتوانید با دقت و حرفه‌ای‌گری بیشتری بنویسید. چه برای نگارش آکادمیک، ارتباطات حرفه‌ای یا stylistically refined expression/ بیان سبکی آماده شوید، این نکات ظریف جملات موصولی به شما کمک میکند تا انگلیسی خود را از سطح competent / شایستگی به سطح confident/ اطمینان ارتقا دهید.
سوالات متداول
آیا میتوانم هنگام اشاره به افراد از «that» به جای «who» استفاده کنم؟
بله، اما فقط در جملههای تعریفی (محدودکننده).
The student that won the prize is my friend/ دانشآموزی که جایزه را برد، دوست من است.
در نوشتههای رسمی، «who» برای افراد ترجیح داده میشود.
آیا استفاده از «that» در non-defining clauses/ جملههای غیر تعریفی اشتباه است؟
بله، از نظر دستوری نادرست است.
My brother, that lives abroad, is visiting. / برادر من، که در خارج از کشور زندگی میکند، برای دیدن ما آمده.
درست: My brother, who lives abroad, is visiting/ برادر من، که در خارج از کشور زندگی میکند، برای دیدن ما آمده.
چه زمانی میتوانم ضمیر موصولی (who/that/which) را حذف کنم؟
فقط زمانی میتوانید آنها را حذف کنید که مفعول جمله باشد، نه فاعل. The book (that) I borrowed was interesting/ کتابی که قرض گرفتم جالب بود.
The man (that) lives here is my uncle. / مردی اینجا زندگی میکند عموی من است. (این حالت را نمیتوان حذف کرد زیرا عبارت با «that» فاعل است.)
تفاوت بین «which» و «that» در یک جمله چیست؟
«That» در جملات معرفی (اطلاعات ضروری، بدون ویرگول) استفاده میشود.
«Which» در جملات غیرمعرف (اطلاعات اضافی، با ویرگول) استفاده میشود.
➡ The car that I drive is old./ ماشینی که من می‌رانم قدیمی است. (defining/ تعریف کننده)
➡ The car, which I drive on weekends, is old./ ماشینی که آخر هفته‌ها با آن رانندگی می‌کنم، قدیمی است. (non-defining/ غیر تعریف کننده)
آیا میتوانم از «which» برای اشاره به افراد استفاده کنم؟
❌ نه، «which» فقط برای چیزها یا حیوانات استفاده میشود.
➡ برای افراد، از “who” (یا گاهی اوقات از «that» در جملات تعریفی غیررسمی) استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش گرامر which و مقایسه آن با That
بیشتر بخوانید: ضمایر نسبی (Relative Pronouns) در زبان انگلیسی
منابع :
cmosshoptalk| grammarly| dictionary.cambridge| learnenglish.britishcouncil
نظر خود را با ما در میان بزارید