به طور کلی باید دقت داشته باشید که زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی زمانی است که برای توصیف حال مورداستفاده قرار گرفته و دارای کاربردهای بسیار زیادی است. ما از این زمان استفاده می‌کنیم تا اعمالی که همیشه انجام می‌دهیم را توصیف کرده و اطلاعاتی را درباره آن در اختیار مخاطب قرار دهیم. به همین علت است که این زمان در گرامر زبان ترکی استانبولی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و بسیاری از افراد روی یادگیری این زمان تمرکز می‌کنند.
اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد دارید آموزش زمان‌ها در زبان ترکی استانبولی را بادقت مطالعه کرده و اطلاعات کاملی را درباره زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی به دست بیاورید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما ادامه این مطلب را بادقت مطالعه کنید. مطالعه این بخش از آموزش زبان ترکی استانبولی به شما کمک می‌کند تا بتوانید به بهترین شکل ممکن از این زمان استفاده کرده و با کاربردهای مختلفی که دارد آشنا شوید و بتوانید از آن در جملات خود استفاده کنید.
آشنایی با زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی
پیش از آن‌که بخواهیم درباره کاربردها و نحوه عملکرد زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم اجازه دهید تا توضیحات کلی را درباره این زمان ارائه دهیم که بدون شک به شما کمک می‌کند تا بتوانید به بهترین شکل ممکن از این زمان استفاده کنید. این زمان به طور کلی برای توصیف کارهایی انجام می‌شود که ما همیشه آنها را انجام می‌دهیم. از طرف دیگر شما میتوانید از این زمان برای توصیف اقداماتی که در گذشته انجام داده‌اید و در حال حاضر نیز آنها را انجام می‌دهید مورداستفاده قرار گیرد و از این نظر محدودیتی در استفاده از آن ندارید.
یکی دیگر از کاربردهای بسیار مهمی که این زمان می‌تواند برای شما داشته باشد وقتی است که قصد دارید درباره کارهایی صحبت کنید که از گذشته آنها را انجام می‌دادید و در حال حاضر نیز آنها را ادامه می‌دهید و از طرف دیگر قصد دارید آنها را در آینده نیز ادامه دهید. برای مثال جملات زیر را در نظر بگیرید که به زبان انگلیسی هستند:
I write
I eat
He thinks
She uses
They draw
در زبان ترکی این زمان با چسباندن پسوندهای خاصی به ریشه فعل ساخته می‌شوند و به همین شکل نیز میتوانید آنها را بسازید و از این جملات استفاده کنید. دقت داشته باشید که برای این کار باید ریشه فعل را با استفاده از پسوندهای mak یا mek حذف کرده و صورت مصدری فعل خود را به دست بیاورید.
به طور کلی باید دقت داشته باشید که در زبان ترکی استانبولی شما میتوانید از چهار روش برای ساخت زمان حال استنفاده کنیم که این چهار روش به ترتیب شامل موارد زیر می‌شوند:
- مثبت
- منفی
- سوالی مثبت
- سوالی منفی
حالت مثبت برای استفاده از زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی
بسته به ساختار ریشه فعل یک فعل زمان حال ساده مثبت را به سه روش تشکیل می‌دهیم. در هر سه حالت پسوندی که به ریشه فعل اضافه می‌شوند حرف r را در بر می‌گیرد. در هر موردی آن را به روشی متفاوت میتوانید متصل کنید. نکته کلیدی این است که همیشه باید r را اضافه کرده و آن را فراموش نکنید. ما روی دو ویژگی ریشه فعل تمرکز می‌کنیم که اولی این است که حرف آخر آن مصوت یا صامت است و دومین ویژگی نیز تعداد هجاهایی است که از آن تشکیل شده‌اند.
حالت مثبت که به مصوت r ختم می‌شود:
حالت اول زمانی است که ریشه فعل دارای یک مصوت در انتخای آن باشد. از جمله مثال‌های آن میتوان به مواردی همچون başlamak (başla), yemek (ye), okumak (oku) اشاره کرد. در این حالت شما میتوانید ساختار را درباره افعالی که با هر مقدار هجا هستند استفاده کنید و تنها شرط این است که حرف آخر ریشه فعل مصوت باشد. برای تشکیل فعل زمان حال ساده مثبت تنها کاری که انجام می‌دهیم این است که r را به ریشه فعل اضافه کرده و به دنبال آن پسوند شخصی را متصل می‌کنیم تا به این ترتیب زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی را بسازیم.
جدول زیر را در این زمینه مشاهده کنید:
| Last Vowel of verb root | a/ı | e/i | o/u | ö/ü |
| Ben | -rım | -rim | -rum | -rüm |
| Sen | -rsın | -rsin | -rsun | -rsün |
| O | -r | -r | -r | -r |
| Biz | -rız | -riz | -ruz | -rüz |
| Siz | -rsınız | -rsiniz | -rsunuz | -rsünüz |
| Onlar | -rlar | -rler | -rlar | -rler |
مثال‌های زیر را نیز در این زمینه مشاهده کنید:
| Ben başlarım | I begin | Ben yerim | I eat |
| Sen başlarsın | You begin | Sen yersin | You eat |
| O başlar | He/she/it begins | O yer | He/she/it eats |
| Biz başlarız | We begin | Biz yeriz | We eat |
| Siz başlarsınız | You begin | Siz yersiniz | You eat |
| Onlar başlarlar | They begin | Onlar yerler | They eat |
حالت دوم مثبت در زبان ترکی استانبولی
حالت مثبت دوم زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی وقتی است که فعل شما به صامت ختم می‌شود و یک هجا دارد که شامل ar یا er می‌شود. برای مثال افعال yazmak (yaz), çizmek (çiz), sormak (sor), gülmek (gül) را در نظر بگیرید. در چنین شرایطی ما یکی از ar یا er را بر اساس آخرین مصوت موجود در ریشه فعل وصل می‌کنیم. در ادامه پسوند شخصی را نیز به آن اضافه می‌کنیم. جدول زیر را در این زمینه مشاهده کنید:
| Last Vowel of verb root | a/ı/o/u | e/i/ö/ü |
| Ben | -arım | -erim |
| Sen | -arsın | -ersin |
| O | -ar | -er |
| Biz | -arız | -eriz |
| Siz | -arsınız | -ersiniz |
| Onlar | -arlar | -erler |
در ادامه چند مثال کاربردی را نیز در جدول زیر برای شما آورده‌ایم که در این زمینه به شما کمک می‌کنند:
| Ben yazarım | I write | Ben çizerim | I draw |
| Sen yazarsın | You write | Sen çizersin | You draw |
| O yazar | He/she/it writes | O çizer | He/she/it draws |
| Biz yazarız | We write | Biz çizeriz | We draw |
| Siz yazarsınız | You write | Siz çizersiniz | You draw |
| Onlar yazarlar | They write | Onlar çizerler | They draw |
توجه داشته باشید که این ساختار چند استثنا نیز دارد که از جمله آنها میتوان به مواردی همچون almak, bilmek, bulmak, durmak, gelmek, görmek, kalmak, olmak (which is a helping verb), ölmek, sanmak, vermek, varmak. اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: زمان حال در زبان ترکی استانبولی
بیشتر بخوانید: زمان آینده در زبان ترکی استانبولی
نوع سوم حالت مثبت زمان گسترده در ترکی استانبولی
در این حالت فعل ما به حرف صامت ختم می‌شود و بیش از یک هجا دارد که در این صورت -ır/-ir/-ur/-ür را به آن اضافه خواهیم کرد تا بتوانیم زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی را بسازیم. از جمله این افعال میتوان به مواردی همچون kullanmak (kullan), öğrenmek (öğren), oturmak (otur), düşünmek (düşün) اشاره کرد. بسته به هارمونی واکه‌ها میتوانیم یکی از پسوندهای ır/ir/ur/ür را به انتهای فعل خود اضافه کنیم. پس از آن نیز باید پسوند شخصی را ضمیمه کنیم.
جدول زیر را در این زمینه مشاهده کنید:
| Last Vowel of verb root | a/ı | e/i | o/u | ö/ü |
| Ben | -ırım | -irim | -urum | -ürüm |
| Sen | -ırsın | -irsin | -ursun | -ürsün |
| O | -ır | -ir | -ur | -ür |
| Biz | -ırız | -iriz | -uruz | -ürüz |
| Siz | -ırsınız | -irsiniz | -ursunuz | -ürsünüz |
| Onlar | -ırlar | -irler | -urlar | -ürler |
جدول زیر را در این زمینه مشاهده کنید:
| Ben kullanırım | I use | Ben düşünürüm | I think |
| Sen kullanırsın | You use | Sen düşünürsün | You think |
| O kullanır | He/she/it uses | O düşünür | He/she/it thinks |
| Biz kullanırız | We use | Biz düşünürüz | We think |
| Siz kullanırsınız | You use | Siz düşünürsünüz | You think |
| Onlar kullanırlar | They use | Onlar düşünürler | They think |
توجه داشته باشید که گاهی اوقات افعال کمکی مانند etmek و olmak با کلمات دیگر ترکیب می‌شوند تا یک فعل بزرگ را تشکیل دهند. برای مثال افعال seyretmek, bahsetmek, kaybolmak, affolmak را در نظر بگیرید. افعالی مانند این‌ها در این دسته قرار نمی‌گیرند و تنها بر اساس etmek یا olmak قاعده مناسب را اعمال می‌کنیم. به عبارت دیگر ما با این افعال به گونه‌ای رفتار می‌کنیم که گویی etmek یا olmak جداگانه نوشته شده‌اند.
حالت منفی زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی
در خصوص حالت منفی زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی باید به این نکته مهم دقت داشته باشید که تنها یک راه برای تشکیل فعل منفی این زمان وجود دارد. برای این کار شما باید یکی از maz یا mez را بسته به آخرین مصوت ریشه فعل به آن اضافه کرده و این زمان را بسازید. در ادامه نیز باید پسوند شخصی خود را به آن اضافه کنید. البته باید دقت داشته باشید که Ben و Biz در این زمینه کمی متفاوت هستند.
برای Ben به‌جای maz یا mezh از mam یا mem استفاده می‌کنید و برای Biz نیز به‌جای آن دو از mayız dh meyiz استفاده می‌کنیم. جدول زیر را در این زمینه مشاهده کنید تا اطلاعات کاملی را در این زمینه به دست بیاورید:
| Last Vowel of verb root | a/ı/o/u | e/i/ö/ü |
| Ben | -mam | -mem |
| Sen | -mazsın | -mezsin |
| O | -maz | -mez |
| Biz | -mayız | -meyiz |
| Siz | -mazsınız | -mezsiniz |
| Onlar | -mazlar | -mezler |
در دو جدول زیر نیز میتوانید مثال‌هایی بسیار کاربردی را در این زمینه مشاهده کنید که اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار می‌دهند:
| Ben yazmam | I do not write | Ben çizmem | I do not draw |
| Sen yazmazsın | You do not write | Sen çizmezsin | You do not draw |
| O yazmaz | He/she/it does not write | O çizmez | He/she/it does not draw |
| Biz yazmayız | We do not write | Biz çizmeyiz | We do not draw |
| Siz yazmazsınız | You do not write | Siz çizmezsiniz | You do not draw |
| Onlar yazmazlar | They do not write | Onlar çizmezler | They do not draw |
| Ben kullanmam | I do not use | Ben yemem | I do not eat |
| Sen kullanmazsın | You do not use | Sen yemezsin | You do not eat |
| O kullanmaz | He/she/it does not use | O yemez | He/she/it does not eat |
| Biz kullanmayız | We do not use | Biz yemeyiz | We do not eat |
| Siz kullanmazsınız | You do not use | Siz yemezsiniz | You do not eat |
| Onlar kullanmazlar | They do not use | Onlar yemezler | They do not eat |
بیشتر بخوانید: کاربردهای وجه ماضی (Aorist) در ترکی استانبولی
بیشتر بخوانید: زمان آینده در گذشته (Gelecek zaman hikaye kipi) در زبان ترکی استانبولی
حالت سوالی مثبت
یکی دیگر از حالاتی که برای زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی وجود دارد حالت سوالی مثبت است که باید با آن آشنا شوید. این روش در واقع یک روش کوتاه است که تمامی حالات مثبت را نیز در بر می‌گیرد. نکته کلیدی که در اینجا وجود دارد تمرکز بر روی r است که هنگام تشکیل فعل مثبت اضافه شده است. اولین کاری که باید انجام دهید این است که فعل را بعد از r تقسیم می‌کنیم. در ادامه باید به آن mı/mi/mu/mü را بر اساس مصوت قبل از r اضافه کنید. در آخر نیز باید پسوند شخصی را به آن اضافه کنید.
دقت داشته باشید که برای Onlar پسوند شخصی r چسبیده باقی می‌ماند. تنها کاری که باید برای آن انجام دهید این است که در انتها mı یا mi را اضافه کنید. علاوه بر این برای Ben و Biz یک y را قبل از پسوند شخصی اضافه کنید تا از داشتن دو مصوت در کنار یکدیگر جلوگیری کرده باشید. جدول زیر را مشاهده کنید که اطلاعات کاملی را در این زمینه به شما ارائه می‌دهد:
| Vowel before “r” | a/ı | e/i | o/u | ö/ü |
| Ben | mıyım | miyim | muyum | müyüm |
| Sen | mısın | misin | musun | müsün |
| O | mı | mi | mu | mü |
| Biz | mıyız | miyiz | muyuz | müyüz |
| Siz | mısınız | misiniz | musunuz | müsünüz |
| Onlar | -lar mı | -ler mi | -lar mı | -ler mi |
علاوه بر این در دو جدول زیر نیز مثال‌هایی کاربردی را در این زمینه در اختیار شما قرار داده‌ایم:
| ?Ben yazar mıyım | ?Do I write | ?Ben çizer miyim | ?Do I draw |
| ?Sen yazar mısın | ?Do you write | ?Sen çizer misin | ?Do you draw |
| ?O yazar mı | ?Does he/she/it write | ?O çizer mi | ?Does he/she/it draw |
| ?Biz yazar mıyız | ?Do we write | ?Biz çizer miyiz | ?Do we draw |
| ?Siz yazar mısınız | ?Do you write | ?Siz çizer misiniz | ?Do you draw |
| ?Onlar yazarlar mı | ?Do they write | ?Onlar çizerler mi | ?Do they draw |
| ?Ben kullanır mıyım | ?Do I use | ?Ben yer miyim | ?Do I eat |
| ?Sen kullanır mısın | ?Do you use | ?Sen yer misin | ?Do you eat |
| ?O kullanır mı | ?Does he/she/it use | ?O yer mi | ?Does he/she/it eat |
| ?Biz kullanır mıyız | ?Do we use | ?Biz yer miyiz | ?Do we eat |
| ?Siz kullanır mısınız | ?Do you use | ?Siz yer misiniz | ?Do you eat |
| ?Onlar kullanırlar mı | ?Do they use | ?Onlar yerler mi | ?Do they eat |
سوالات منفی در زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی
حالت بسیار کاربردی دیگری که برای استفاده از زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی وجود دارد حالت سوالی منفی است که باید با آن نیز آشنا شوید. وقتی که قصد تشکیل حالت منفی را در این زمان دارید باید به چند نکته مهم دقت داشته باشید. اولین نکته این است که شما باید maz/mez را به ریشه فعل متصل کنید. در ادامه باید mı/mi را به همراه پسوندهای شخصی نیز اضافه کنید.
در اینجا نیز باید دقت داشته باشید که برای Onlar پسوند شخصی maz/mez قرار می‌گیرد. علاوه بر این باید دقت داشته باشید که برای Ben و Bizd را قبل از پسوند شخصی اضافه می‌کنیم تا از داشتن دو مصوت در کنار هم جلوگیری کرده باشیم. جدول زیر را مشاهده کنید تا با این ساختار بیشتر آشنا شوید:
| Last Vowel of verb root | a/ı/o/u | e/i/ö/ü |
| Ben | -maz mıyım | -mez miyim |
| Sen | -maz mısın | -mez misin |
| O | -maz mı | -mez mi |
| Biz | -maz mıyız | -mez miyiz |
| Siz | -maz mısınız | -mez misiniz |
| Onlar | -mazlar mı | -mezler mi |
در ادامه قصد داریم مثال‌هایی را نیز در دو جدول زیر به شما ارائه دهیم:
| ?Ben yazmaz mıyım | ?Do I not write | ?Ben çizmez miyim | ?Do I not draw |
| ?Sen yazmaz mısın | ?Do you not write | ?Sen çizmez misin | ?Do you not draw |
| ?O yazmaz mı | ?Does he/she/it not write | ?O çizmez mi | ?Does he/she/it not draw |
| ?Biz yazmaz mıyız | ?Do we not write | ?Biz çizmez miyiz | ?Do we not draw |
| ?Siz yazmaz mısınız | ?Do you not write | ?Siz çizmez misiniz | ?Do you not draw |
| ?Onlar yazmazlar mı | ?Do they not write | ?Onlar çizmezler mi | ?Do they not draw |
| ?Ben kullanmaz mıyım | ?Do I not use | ?Ben yemez miyim | ?Do I not eat |
| ?Sen kullanmaz mısın | ?Do you not use | ?Sen yemez misin | ?Do you not eat |
| ?O kullanmaz mı | ?Does he/she/it not use | ?O yemez mi | ?Does he/she/it not eat |
| ?Biz kullanmaz mıyız | ?Do we not use | ?Biz yemez miyiz | ?Do we not eat |
| ?Siz kullanmaz mısınız | ?Do you not use | ?Siz yemez misiniz | ?Do you not eat |
| ?Onlar kullanmazlar mı | ?Do they not use | ?Onlar yemezler mi | ?Do they not eat |
سوالات متداول
در این بخش قصد داریم به برخی از رایج‌ترین سوالات درباره زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی پاسخ دهیم.
در چند حالت میتوانیم از زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی استفاده کنیم؟
برای استفاده از این زمان شما چندین حالت مختلف را میتوانید استفاده کنید که از جمله آنها میتوان به زمانهای مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی اشاره کرد.
چگونه استفاده از زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی را بیاموزیم؟
برای این کار کافی است که دستورالعملها را حفظ کرده و تلاش کنید تا جملاتی را در این ساختار به وجود بیاورید و آنها را تمرین کنید.
سخن پایانی
زمان گسترده (Geniş zaman) در زبان ترکی استانبولی یکی از پرکاربردترین زمان‌هایی است که در این زبان مورداستفاده قرار گرفته و کاربرد دارد. اگر شما هم علاقه‌مند به یادگیری این زمان هستید حتما از خدمات ارائه شده توسط آموزشگاه زبان ایرانمهر استفاده کرده و از مزایای این خدمات نهایت بهره را ببرید.
بیشتر بخوانید: زمان گذشته نامشخص (Belirsiz geçmiş zaman) در زبان ترکی استانبولی
بیشتر بخوانید: زمان گذشته استمراری (Şimdiki zaman hikaye kipi) در زبان ترکی استانبولی
نظر خود را با ما در میان بزارید