زبان انگلیسی، یکی از عجیب‌ترین زبان‌های دنیا

زبان‌شناسان عجیب‌ترین زبان‌های دنیا را پیدا کردند و زبان انگلیسی، یکی از آن‌هاست.

آیا زبان انگلیسی، زبانی «عجیب» است؟ البته به عنوان زبان‌آموز انگلیسی ممکن است همین الان با هیجان زیادی بگوییم‌«بله بله، البته که زبان عجیب‌وغریبی است!» ولی بیایید این زبان را بدون کینه قضاوت کنیم. هرچند، زبان‌شناسان هم با شما هم‌عقیده هستند.

شاید به نظر بسیاری از ما این زبان عجیب به نظر برسد. خصوصا وقتی پای توضیح قوانین پیچیده‌ی املا «spelling» یا توضیح معنی اصطلاحاتی مثل «it’s raining cats and dogs» به میان می‌آید، این زبان عجیب‌تر هم به نظر می‌رسد. از نظر من، از همان اول که با صدای حرف «th» آشنا شدم، به نظرم عجیب‌تر از زبان انگلیسی اصلا وجود نداشت! اما بهتر است این را هم در نظر بگیریم که یادگیری یا آموزش هر زبانی هیچ‌وقت آسان نبوده و نیست.

دوره های آموزش زبان انگلیسی
دوره حضوری	آموزش زبان انگلیسی برای کودکان
دوره حضوری	آموزش زبان انگلیسی برای نوجوانان
دوره حضوری	آموزش زبان انگلیسی برای بزرگسالان

اما گذشته از این، «زبان عجیب» دیگر چیست؟ ما زبان‌شناسان همیشه سعی داریم تا جایی که ممکن است، در مطالعه‌ی زبان بشر عینی و شهودی عمل کنیم. ما خود را «دانشمندان زبان» می‌دانیم که راجع‌به نحوه‌ی استفاده‌ی بشر از زبان، فرضیه درست می‌کنیم و آن‌ها را در برابر داده‌های زبان‌شناسی، مورد آزمایش قرار می‌دهیم. بر خلاف «ناظران آنلاین زبان» که شهرت زیادی هم دارند، معتقدیم پرهیز از قضاوت درباره زبان بسیار مهم است.

بعضی از زبان‌شناسان رایانشی یا کامپیوتری، از داده‌های موجود در اطلس جهانی ساختار‌های زبان (WALS) استفاده کرده‌اند تا (صرفا جهت شوخی) «عجیب‌ترین» زبان‌های دنیا را پیدا کنند. یعنی صرفا می‌خواستند بفهمند که کدام زبان از بقیه عجیب‌تر است و قرار نبود که کسی ارزش و ماهیت یک زبان بومی را مورد قضاوت قرار دهد. آن‌ها از طریق وبسایت WALS، اطلاعات موجود درباره‌ی 239 زبان زنده در دنیا را به طور سیستمی بررسی و مقایسه کردند.

هدف آن‌ها فهمیدن این بود که کدام زبان‌ها ویژگی‌های متفاوت و غیر معمول بیشتری در مقایسه با زبان‌های دیگر دارند. در این بررسی، زبان انگلیسی در جایگاه 33 از بین 239 زبان دیگر قرار گرفت. طبق این بررسی، مشخصا نسبت به 80 درصد سایر زبان‌ها، زبان انگلیسی شامل ویژگی‌های غیرمعمول‌تر و بی‌قاعده‌تری می‌شود.

با این حال منتقدان ادعا می‌کنند این مطالعه بیش از حد مغرضانه بوده است، چرا که فقط چند ویژگی محدود از زبان‌های دنیا را بررسی کرده است. در حقیقت، در زبان انگلیسی جنبه‌هایی وجود دارد که در مقایسه با سایر زبان‌ها اصلا عجیب‌وغریب نیست. برای مثال می‌توان به ساختار «فاعل-فعل-مفعول» در جملات اشاره کرد.

برای مثال، در جزایر قناری، حروف الفبایی وجود دارد که فقط از دو حرف تشکیل شده است و بومی‌ها، برای برقراری ارتباط با یکدیگر، سوت می‌زنند. البته تصور نکنید که آن‌ها منظور خود را با «سوت بلبلی زدن» بیان می‌کنند. بلکه مصوت‌های بی‌شماری که در این زبان وجود دارد، هر یک به شکل صوت یک سوت است و هر صدا با صدای سوت دیگر متفاوت است. دو حرفی که در حروف الفبای آن‌ها به آن اشاره کردیم، دو صامت این زبان هستند. جالب است بدانید که مردمی که به این زبان صحبت می‌کنند، می‌توانند از فاصله‌ی پنج متری هم منظور یکدیگر را متوجه شوند (البته جای تعجبی هم ندارد).

علاوه‌بر‌این، زبان «آرچی» در روسیه هم دست کمی از زبان‌های عجیب‌وغریب ندارد. در این زبان، یک فعل می‌تواند به 1.502.839 شکل مختلف صرف شود! البته ما هم نگفتیم که زبان انگلیسی عجیب‌ترین زبان دنیاست و در جایگاه اول این لیست قرار دارد. اما قرار نیست نظر زبان‌شناسان را در مورد عجیب بودن زبان انگلیسی رد کنیم. پس بیایید در ادامه‌ی این مقاله به دو ویژگی در زبان انگلیسی نگاه کنیم که در حقیقت ممکن است عجیب‌وغریب به نظر برسد.

زبان انگلیسی عجیب به نظر می‌رسد

زبان انگلیسی احتمالا برای تعداد زیادی از سایر بومی‌زبان‌ها کمی عجیب به نظر برسد. مطابق اطلاعات موجود در WALS، میانگین تعداد صداهای متمایز در زبان‌های دنیا حدود 25 تا 30 واحد است و با عنوان «واج»  (phonemes) شناخته می‌شوند.

زبان «پیراها» (Pirahã)، که بومیان منطقه‌ی آمازون برزیل به آن صحبت می‌کنند، مجموعه کوچک و عجیبی از واج‌ها را شامل می‌شود. این زبان هشت مصوت و فقط سه صامت دارد: /i/، /a/ و /o/  و هیچ واژه‌‌ای برای بیان رنگ در این زبان وجود ندارد. مثلا اگر بخواهند رنگ سبز یا قرمز را بیان کنند، از کلماتی که آن رنگ را دارند استفاده می‌کنند. برای مثال «برگ» برای رنگ «سبز» و «خون» برای رنگ «قرمز».

در مقایسه با این زبان، زبان «تا» (Taa) که به (Xóõ) هم شناخته می‌شود، زبانی در آفریقای جنوبی است که بیش از 100 واج دارد و شامل صداهای مختلفی می‌شود. این زبان به دو لحن صحبت می‌شود و عده‌ای آن را با صدای آرام و برخی آن را با صدای بلند صحبت می‌کنند. البته این زبان در حال انقراض است و برای حفظ آن، باید به دنبال چاره‌ای کارساز بود.

زبان تویوکا هم که گویا می‌خواهد در سختی و عجیب‌غریب بودن، در جایگاه اول قرار بگیرد. در این زبان بین 50 تا 140 حرف تعریف مختلف وجود دارد که باید کلمات را با استفاده از آن‌ها بیان کرد. بنابراین جنسیت این کلمات می‌تواند مونث، مذکر، خنثی و … باشد. پس احتمالا زبان آلمانی در برابر این زبان، شدیدا منعطف، ملایم و راحت به نظر می‌رسد.

علاوه بر تمام این‌ها، زبان‌های اشاره را هم می‌توان جزو زبان‌های عجیب‌وغریب دنیا به شمار آورد. مثل زبان اشاره‌ی بریتانیایی یا آمریکایی که اصلا از صدا استفاده نمی‌کنند و در عوض ترکیبی از حرکات و اشکال مختلف دست یا بدن هستند و به دوری و نزدیکی مخاطب و گوینده بستگی دارند و نشانه‌ها را به وجود می‌آورند. جالب است بدانید که حرکات دست و بدن در کشورهای مختلف می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. یعنی در هر کشوری، یک زبان اشاره‌ی مخصوص وجود دارد که افراد برای بیان احساسات خود از آن استفاده می‌کنند.

حالا جالب است بدانید که در زبان انگلیسی، نسبت به اکثر زبان‌ها، تعداد واج‌های بسیار بیشتر است. در واقع حدود 44 واج در این زبان وجود دارد که به نوع گویشی از زبان انگلیسی که به آن صحبت می‌کنید هم بستگی دارد. در این زبان، به طور عجیبی طیف وسیعی از مصوت‌ها‌ وجود دارد که به 11 عدد می‌رسند. مطابق WALS، بیشتر زبان‌ها معمولا بین پنج تا شش حرف صدا‌دار (مصوت) دارند. اما از آنجا که در زبان انگلیسی تعداد زیادی مصوت وجود دارد، سیستم نوشتاری (spelling) در زبان انگلیسی به طرز عذاب‌آوری گیج‌کننده شده است. چون این زبان، پنج مصوت را از الفبای زبان رومانیایی به ارث برده است و بومی‌های انگلیسی‌زبان باید از آن‌ها بیش از دو برابر تعداد این مصوت‌ها کار بکشند.

در زبان انگلیسی، صدای چند صامت هم کمی عجیب و غیرمعمول به نظر می‌رسد. برای مثال، می‌توان به صدای حرف «th» در دو کلمه‌ی «bath» و «bathe» اشاره کرد. جالب است بدانید که مشابه این صدا تقریبا در کمتر از 10 درصد زبان‌های بررسی شده در WALS پیدا و تلفظ می‌شود. در حقیقت، این دو صدا عموما آخرین صداهایی هستند که کودکان یاد می‌گیرند، برخی از بزرگسال بومی‌زبان هم اصلا از آن‌ها استفاده نمی‌کنند.

سوال سوال‌ها

گرامر زبان انگلیسی گاهی عجیب‌وغریب می‌شود (البته اگر نظر زبان‌آموزان را در نظر نگیریم و نخواهیم آن را «همیشه» عجیب‌ بدانیم). در زبان انگلیسی، برای ایجاد تفاوت بین جملات سوالی و جملات اخباری، از کلمات متنوعی استفاده می‌شود. یعنی فاعل در یک جمله قبل از فعل قرار می‌گیرد. برای مثال به این جمله دقت کنید: «life is a box of chocolates». در این جمله، life فاعل و is فعل to be است که بعد از آن در جمله قرار گرفته است. اما در حالت سوالی، جای فعل و فاعل عوض می‌شود و جمله به این شکل نوشته خواهد شد:«is life a box of chocolates?».

شاید با خود فکر کنید که این که کاری ندارد! اگر ساختار ساده‌ی فعل to be در این جمله را نادیده بگیریم و به ترکیبات پیچیده‌تر فکر نکنیم، باید این را به خاطر داشته باشیم که ساختار عجیب در یک زبان، به معنی سخت بودن آن نیست. پس به جای اینکه کتاب گرامر خود را محکم ببندید و پیروزمندانه بگویید «انگلیسی زبان عجیبی است، دیگر‌ آن را نمی‌خوانم»، کمی صبر داشته باشید و به ادامه‌ی مقاله توجه کنید!

طبق بررسی‌های WALS در 955 زبان، کمتر از دو درصد از زبان‌های دنیا برای ایجاد جملات سوالی از ساختاری شبیه ساختار زبان انگلیسی استفاده می‌کنند. بیش از 50 درصد زبان‌های دنیا برای مطرح کردن یک جمله‌ی سوالی، یک کلمه‌ی سوالی به جمله اضافه می‌کنند و تمام! جمله‌ی سوالی ساخته می‌شود.

برای مثال، اگر بخواهید در زبان ژاپنی جمله‌‌ای سوالی مطرح کنید، باید به انتهای جمله یک “ka” اضافه کنید و به این ترتیب، جمله‌ی سوالی خود را بسازید. برای مثال :

Shinkendesu ka?

جدی هستی؟

Bakadesu ka?

احمق شدی؟

دومین استراتژی رایج در WALS برای ساخت جملات سوالی، تغییر الگوی آهنگ جمله بود. مانند آهنگ افتان (برای بیان یک جمله‌ی ساده) یا آهنگ خیزان (برای بیان جمله‌ی سوالی). در مقایسه، زبانChalcatongo Mixtec که برخی از بومی‌زبان‌های مکزیک به آن صحبت می‌کنند، زبان بسیار عجیب و بی‌قاعده‌ای محسوب می‌شود. چون هیچ نکته‌ی گرامری‌ در این زبان وجود ندارد که بین جمله‌ی سوالی و غیرسوالی تفاوتی ایجاد کند.

طبق بررسی‌ها، گفته می‌شود که تقریبا غیرممکن است بگوییم زبان انگلیسی زبانی «عجیب» است یا نه. چون تمام اطلاعات مورد نیاز برای یک قضاوت درست در دسترس نیست. از آنجا که هزاران زبان در این دنیا هستند که هنوز وارد اطلس جهانی ساختار‌های زبان (WALS) نشده‌اند، به این معنی است که این دایره‌المعارف فقط می‌تواند زبان انگلیسی را با قسمت کمی از 7000 زبان تخمینی در جهان امروز، مقایسه کند. بنابراین مستندات زبانی بیشتری نیاز است تا به کمک آن‌ها از تنوع زبان‌شناسی بی‌نظیر در دنیا درک بهتری به دست بیاوریم. اما در مجموع، همان قدر که زبان انگلیسی و ساختارهای برعکس آن برای فارسی‌زبانان پیچیده و عجیب‌ است، زبان فارسی هم که حتی یک حرف لاتین در الفبای آن دیده نمی‌شود، می‌تواند برای بومی‌های انگلیسی‌زبان شدیدا عجیب‌غریب و دردسرساز باشد.

بیشتر بخوانید:12 کلمه‌ی عجیب و غریب در زبان انگلیسی

بیشتر بخوانید:86 کلمه در زبان انگلیسی که در واقع فرانسوی هستند