گرامر ترکی استانبولی

زمانی که قصد آموزش زبان ترکی استانبول برای کودکان یا حتی بزرگسالان را دارید یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن دقت داشته باشید مسئله گرامر این زبان است. یادگیری گرامر ترکی استانبولی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به این علت چالش‌های زیادی که معمولا زبان‌آموزان در این زمینه تجربه می‌کنند ممکن است کمی سخت و دشوار باشد. برای یادگیری این گرامر شما باید به نکات خاصی دقت داشته باشید که به شما کمک می‌کند تا بتوانید به بهترین شکل ممکن این گرامر را بیاموزید.

ما در ادامه این مطلب قصد داریم کمی بیشتر درباره این گرامر صحبت کرده و اطلاعات مفید و کاربردی را برای یادگیری گرامر زبان ترکی در اختیار شما قرار دهیم. پس اگر شما هم علاقه‌مند به داشتن اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما این بخش از آموزش زبان ترکی استانبولی را بادقت مطالعه کنید تا اطلاعات موردنیاز خود در این زمینه را به دست بیاورید.

هارمونی واکه در زبان ترکی استانبولی

اولین نکته‌ای که باید در خصوص گرامر ترکی استانبولی به آن دقت داشته باشید مسئله هارمونی واکه در این زبان است که از اهمیت زیادی برخوردار است و شما حتما باید آن را بیاموزید. یادگیری استفاده درست از هارمونی واکه‌ها در این زبان به شما کمک می‌کند تا بتوانید به شکل بهتری از کلمات و عبارات این زبان استفاده کنید. به طور کلی هشت مصوت در زبان ترکی استانبولی وجود دارند که شامل a, e, ı, i, o, ö, u, ü می‌شوند و به دو گروه کلی نیز تقسیم‌بندی می‌شوند.

حروف صدادار بدون نقطه a, ı, o, u, o باهم یک دسته و حروف صدادار i, ö, ü به همراه e نیز یک دسته دیگر را تشکیل می‌دهند. نحوه انجام این تقسیم‌بندی به این صورت است که وقتی یک کلمه حاوی یکی از حروف صدادار باشد پایانی که روی کلمه قرار می‌دهید مطابق با آن تغییر پیدا می‌کند. اجازه دهید تا در ادامه به چند مثال کاربردی و رایج در این زمینه دقت داشته باشید:

در ترکی استانبولی کلمه ev به معنی خانه است. اگر قصد داشته باشید در مورد بیش از یک خانه صحبت کنید باید پایان جمع را به آن اضافه کنید که یکی از دو عبارت ler یا lar است. روشی که هارمونی واکه به کار می‌برد به این شکل است که چون ev یک e دارد پس از ler برای ساخت evler استفاده می‌کنیم. بیایید تا به یک نمونه دیگر در این زمینه دقت و توجه داشته باشیم. کلمه ترکی استانبولی که برای یک شخص استفاده می‌شود insan است.

از آنجایی که آخرین حرف صداداری که در این کلمه استفاده شده حرف صدادار a است تعیین می‌کند که کدام حروف صدادار باید برای پایان آن مورداستفاده قرار گیرد. پس اگر شما قصد داشته باشید تا این کلمه را جمع ببندید باید از lar برای این کار استفاده کنید و در نهایت کلمه شما به Insanlar تبدیل خواهد شد. این کار با مصوت‌ها و پایان‌های دیگر به جز جمع نیز قابل انجام است که شما باید درگرامر ترکی استانبولی حتما به این موضوع دقت و توجه کافی را داشته باشید.

در زبان ترکی استانبولی افعال در انتهای جمله قرار می‌گیرند

اگر بخواهیم به ساختار یک جمله در زبان ترکی استانبولی نگاه کنیم می‌توان گفت که یک جمله در این زبان کاملا برعکس یک جمله در زبان انگلیسی است. این موضوع ممکن است در ابتدا کمی مشکل‌ساز به نظر برسد و اگر شما در حال ترجمه از ترکی به انگلیسی یا برعکس هستید ممکن است احساس کنید که باید از راست به چپ جمله را شروع کنید. با این حال زمانی که کمی شروع به تمرین کردن می‌کنید می‌بینید که خیلی سریع آن را متوجه خواهید شد و می‌توانید به بهترین شکل از این ساختار استفاده کنید.

شما حتی ممکن است منطق پشت قراردادن فعل در آخر جمله در گرامر ترکی استانبولی را نیز خیلی سریع درک کنید. در ادامه قصد داریم چند مثال کاربردی را در این زمینه به شما ارائه دهیم:

Yeni bir ev aldım.

من یک خانه جدید خریدم.

در ترکی استانبولی کلمه خریدن almak نامیده می‌شود. پس از بیان آنچه که در حال خریدن آن هستید فعل خود را بعد از آن در انتهای جمله قرار می‌دهید. اگر کنجکاو هستید که کلمه من کجاست، باید بدانید که در این جمله من وجود ندارد. این کلمه در واقع در فعل انتهای جمله یعنی aldim قرار گرفته که پایان m به معنی من است.

قبل از این‌که به پایان‌های شخص در گرامر ترکی استانبولی به‌صورت جزئی‌تر نگاه کنیم بیایید به مثال دیگری از قراردادن فعل در انتهای جمله نگاهی بیندازیم:

İstanbul’a taşınacaklar.

آنها می‌خواهند به استانبول بروند.

در این مرحله شما نباید نگران پایان این کلمات باشید. نکته مهمی که در اینجا باید به آن دقت داشته باشید این است که فعل این جمله یعنی taşınmak  به معنای حرکت دادن است و به همین علت نیز در آخر جمله قرار می‌گیرد.

در زبان ترکی استانبولی یک کلمه می‌تواند خود یک جمله باشد

شاید تا به این‌جای کار از مثال‌ها متوجه شده باشید که یک یا دو کلمه در ترکی می‌توانند جملات کاملی را تشکیل دهند و این در حالی است که در انگلیسی به پنج یا شش کلمه یا حتی بیشتر نیاز است تا یک جمله کامل ایجاد شود. این موضوع به خاطر پسوندی بودن زبان ترکی است. در زبان ترکی می‌توانید یک کلمه ریشه‌ای را بگیرید، دو، سه یا گاهی اوقات تعداد بیشتری پسوند را به آن اضافه کنید تا معنی کلمه را تغییر دهید. مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید:

Gidecektim.

قرار بود بروم.

این کلمه از دستور زبان پیشرفته‌ای استفاده می‌کند که نیازی به نگرانی در مورد آن نیست. در واقع این موضوع به‌سادگی اصل اضافه کردن پسوندها را نشان می‌دهد. اجازه دهید تا کمی بیشتر آن را تجزیه کنیم:

فعل رفتن در اینجا gitmek است. به دلایلی که بعدها می‌آموزید در این مورد به gid تبدیل می‌شود. در ادامه زمان آینده ecek/acak را به آن اضافه می‌کنیم و چون gitmek از e استفاده می‌کند ما نیز به‌عنوان پسوند از ecek استفاده خواهیم کرد.

در نهایت باید به این نکته دقت داشته باشید که پسوند tim گرامر زبان گذشته را به این کلمه اضافه می‌کند. از انجایی که در پایان یک m نیز وجود دارد به این معنی خواهد بود که شخص در حال صحبت کردن درباره خودش است.

حالات Dative، Ablative و Accusative در زبان ترکی استانبولی

یکی از مفیدترین نکاتی که در خصوص دستور زبان و گرامر ترکی استانبولی وجود دارد مربوط به همین سه حالت است که یادگیری آنها به میزان زیادی به شما کمک می‌کند تا بتوانید عملکرد بهتری را در شرایط و موقعیت‌های مختلف از خود نشان دهید. در واقع در زبان ترکی استانبولی دانستن این‌که یک فعل به چه معناست کافی نخواهد بود و باید بدانید که چگونه از آن استفاده می‌شود و در کدام‌یک از حالات نام برده شده قرار دارد.

افعال داتیو آنهایی هستند که نشان‌دهنده جهت بوده و جهت دار بودن نسبت به چیزی یا جایی را نشان می‌دهند. در زبان ترکی ما به معنای واقعی کلمه از حروف اضافه استفاده نمی‌کنیم. در عوض این فعل تعیین می‌کند کدام نوع از پایان‌ها را باید به کلمه قبلی اضافه کنید. مثلا قبلا دیدید که gitmek به معنای رفتن است. این طبیعی‌ترین حالت داتیو است؛ چراکه وقتی به جایی می‌روید در واقع در حال حرکت به آن سمت هستید. این بدان معناست که شما داتیو a یا e را بسته به هارمونی واکه‌ها به مکانی که می‌روید اضافه خواهید کرد.

برای این‌که به شکل بهتری با این موضوع در گرامر ترکی استانبولی آشنا شوید مثال زیر را در نظر بگیرید:

Parka gitti.

او به پارک رفت.

در ترکی برای نشان دادن اقدام به عمل از a/e استفاده کرده و آنها را به انتهای فعل اضافه می‌کنید. مثال زیر را مشاهده کنید:

Ahmet’e ekmek verdi.

او به احمد نان داد.

حال اجازه دهید تا به حالت ablative افعال در گرامر زبان ترکی استانبولی نگاهی بیندازیم. این دسته از افعال در واقع افعالی هستند که معنی from یا از جایی بودن را می‌رسانند. هنگامی که از یک فعل با این حالت استفاده می‌کنید باید از dan یا den برای استفاده کرده و آنها را به انتهای فعل خود اضافه کنید. برای مثال جمله زیر را در نظر بگیرید:

Evden çıktı.

او از خانه رفت یا او خانه را ترک کرد.

از آنجایی که فرد در حال دور شدن از خانه است شما باید dan یا den را به انتهای فعل خود یعنی çıkmak اضافه کنید که به معنای ترک کردن است.

تسلط بر حالت accusative یک فعل دشوارتر از دو حالت قبلی است. زمانی که شما در مورد یک شی یا شخص خاص صحبت می‌کنید می‌توانید از این حالت بهره ببرید و تقریبا معنایی مشابه this، the یا that را به شما منتقل می‌کند. برای استفاده از شما باید ı/i را به انتهای فعل خود اضافه کنید. جمله‌ای که قبلا دیدید چیزی شبیه به این بود Yeni bir ev aldım. (یک خانه جدید خریدم) دقت داشته باشید که این جمله مشخص نمی‌کند که کدام خانه را خریدم.

اگر در مورد خانه خاصی صحبت می‌کردید در این صورت جمله شما به شکل زیر در می‌آمد:

O evi aldım.

من آن خانه را خریدم.

در ابتدا صحبت کردن بدون حروف اضافه ممکن است کمی دشوار به نظر برسد. با این حال نباید فراموش کنید که این تمرین کردن است که به شما کمک می‌کند تا خیلی سریع بتوانید به نتایج دلخواه خود در این زمینه دست پیدا کرده و بتوانید به‌سادگی از گرامر ترکی استانبولی استفاده کنید.

O بدون جنسیت در زبان ترکی استانبولی

اولین نکته‌ای که در این زمینه باید به آن دقت داشته باشید این است که هر زبانی در مورد o حساس نیست. اگر تا به حال با فردی که به زبانی با شخص ثالث بی‌طرف صحبت کرده باشید احتمالا متوجه شده‌اید که وقتی او صحبت می‌کند از him به‌جای her یا از she به‌جای he استفاده می‌کند و معمولا این‌ها را با یکدیگر اشتباه می‌گیرد.

این می‌تواند برای افرادی که به‌صورت بومی ترک زبان هستند بسیار مشکل‌ساز بوده و یادگیری زبان انگلیسی را به میزان زیادی برای آنها سخت کند؛ چراکه نفر سوم در زبان ترکی با O نشان داده می‌شود و O می‌تواند به‌معنای “he”, “she”, or “it” باشد. این در حالی است که چنین موضوعی به هیچ‌وجه برای زبان‌آموزانی که قصد یادگیری زبان ترکی را دارند و البته دارای پیشینه انگلیسی خوبی هستند دشوار نخواهد بود.

این به آن معناست که باید در هنگام صحبت کردن با دیگران توجه کنید؛ چراکه متوجه خواهید شد که آنها در مورد “he”, “she”, or “it” صحبت می‌کنند. برای این‌که به شکل بهتری با این موضوع در گرامر ترکی استانبولی آشنا شوید در ادامه مثالی را در این زمینه برای شما آورده‌ایم:

O gidiyor.

او می‌رود.

این جمله بسیار ابتدایی است و ممکن است معانی he is going یا she is going یا it is going را به شما منتقل کند. از طرف دیگر مثال زیر را نیز در نظر بگیرید:

O çok güzel.

او خیلی زیباست.

تنها نکته مهم دیگری که باید در مورد سوم شخص O در نظر داشته باشید این است که ابتدایی‌ترین پایان‌ها را دارد که تسلط پیدا کردن بر آنها و استفاده درست از این پایان‌ها برای زبان‌آموزان بسیار ساده و راحت خواهد بود.

ضمایر Me، You، We، You جمع و they در زبان ترکی استانبولی

دقیقا مانند بسیاری از زبان‌های دیگری که احتمالا شما هم با آنها آشنا هستید شش شخصیت مختلف در جملات به‌عنوان ضمیر وجود دارد که شما می‌توانید از آنها استفاده کنید و این شش شخص شامل me, you, he/she/it, we, you plural, and they هستند. اگر بخواهیم این موارد را به زبان ترکی بیان کنیم به ترتیب ben, sen, o, biz, siz, onlar خواهد بود.

نکته کلیدی و بسیار مهمی که در گرامر ترکی استانبولی باید به آن دقت داشته باشید این است که هریک از این اشخاص بسته به نحوه استفاده از کلمه پایان‌های متفاوتی خواهند داشت. اجازه دهید برای یادگیری هرچه بهتر این موضوع مثال‌هایی را برای هریک از آنها بیاوریم:

Ben (I/me)

اگر بخواهیم ضمیر ملکی را برای ben بیان کنیم به‌صورت benim خواهد بود. برای نشان دادن ben اغلب یک m را به انتهای یک کلمه اضافه می‌کنیم. مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید:

• Evim: خانه من
• Verdim: دادم

Sen (you/your)

ضمیر ملکی این ضمیر به‌صورت senin خواهد بود. شما اغلب با اضافه کردن یک n یا sun به sen می‌توانید این ضمیر را در افعال و کلمات مختلف نشان دهید. مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید:

• Gidiyorsun: می‌روی
• Kızın: دخترت

O (he/she, his/her)

در صورتی که بخواهید ضمیر ملکی این ضمیر را بسازید می‌توانید از onun برای این کار استفاده کنید. بسته به هارمونی واکه‌ها شما برای ساخت این ضمیر می‌توانید حروف ı/i یا u/ü را به انتهای کلمات و افعال مختلف اضافه کنید. مثال‌های زیر را مشاهده کنید:

• Onun eşi: همسر او
• Türkçe öğreniyor: او در حال یادگیری ترکی است (بدون پایان شخصی در فعل)

Biz (we/our)

اگر بخواهیم حالت ملکی این ضمیر را بیان کنیم می‌توانید از bizim برای این کار استفاده کنید. دقت داشته باشید که Biz در آخر افعال در زمان حال و آینده با یک z و در آخر افعال در زمان گذشته با یک k نشان داده می‌شود. مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید:

• Bizim okulumuz: مدرسه ما
• Türkiye’ye gittik: ما به ترکیه رفتیم.
• Türkiye’ye gideceğiz: ما به ترکیه خواهیم رفت.

Siz (you/your plural)

اگر بخواهید در حالت جمع به دوم شخص اشاره کنید و قصد داشته باشید ضمیر ملکی آن را مورداستفاده قرار دهید می‌توانید برای این کار از کلمه sizin استفاده کنید. دقت داشته باشید که پایان فعل‌ها در این حالت sizin خواهد بود؛ ولی این موضوع در هارمونی واکه‌ها کمی عمیق‌تر بررسی می‌شود که باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشید. مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید:

Sizin eviniz çok büyük

خانه تو خیلی بزرگ است.

Bu dili kolay öğreneceksiniz

این زبان را به‌راحتی یاد خواهید گرفت.

Onlar (they/their)

اگر بخواهید این ضمیر را در حالت ملکی مورداستفاده قرار دهید می‌توانید از کلمه onların برای این کار استفاده کنید. دقت داشته باشید که در این حالت آخر افعال و کلماتی که استفاده می‌کنید باید با ler یا Lar به پایان برسد. مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید:

• Onların işleri çok zor: کارشان خیلی سخت است.
• Şimdi geliyorlar: آنها الان می‌آیند.

اسم‌ها در گرامر زبان ترکی استانبولی

یکی از مسائل بسیار مهمی که در گرامر ترکی استانبولی باید به آن دقت و توجه داشته باشید مسئله اسامی در این زبان است. چند خبر خوب در اینجا برای شما وجود دارد که باید به آنها توجه کنید. اولین مورد این است که در زبان ترکی جنسیتی برای اسم‌ها نداریم. این بدان معناست که شما مجبور نیستید زن یا مرد بودن یک میز یا صندلی را به خاطر بسپارید و همین عامل نیز باعث می‌شود تا به شکل بهتری با دستور زبان ترکی استانبولی آشنا شوید و بتوانید از آن استفاده کنید.

یک نکته بسیار مهم دیگر این است که از این نظر اسامی در زبان ترکی بسیار شبیه به زبان انگلیسی هستند. آنها نماینده یک شخص، مکان، چیز یا ایده هستند. در زبان ترکی پسوندها اسم‌ها را کامل می‌کنند. این پسوندها در واقع می‌توانند مکان، حرفه یا چیزهای دیگر را نشان دهند. آنها همچنین یک اسم را به صفت یا فعل نیز تبدیل می‌کنند که حتما باید به این موضوع نیز دقت داشته باشید. برای این‌که بتوانید تسلط خوبی در گرامر زبان ترکی استانبولی داشته باشید باید با این پسوندها و دستور زبان آنها به‌خوبی آشنا شوید.

گرامر افعال ترکی و نکاتی درباره آن

افعال در زبان ترکی استانبولی کلماتی هستند که نشان‌دهنده یک عمل هستند. شما می‌توانید افعال را به تناسب زمان، مورد، گوینده و موقعیت به یکدیگر متصل کرده و از آنها استفاده کنید. یکی از نکات مثبتی که در خصوص گرامر ترکی استانبولی وجود دارد این است که صرف افعال در زبان ترکی در سراسر زبان سازگار است. استثناهای بسیار کمی در این زبان وجود دارند. البته باید توجه داشته باشید که در زمان صرف افعال ترکی نیازی به استفاده از ضمایر نخواهید داشت.

دلیل اصلی این موضوع این است که ضمیر در واقع قبلا صرف شده است. اجازه دهید تا در ادامه نگاهی به جدول افعال در این زبان بیندازیم:

دقت داشته باشید که فعل Atlamak به معنای پریدن است.

همانطور که شما هم در این جدول مشاهده می‌کنید هیچ تفاوتی بین he و she در این زبان وجود ندارد.

صفات در زبان ترکی استانبولی

صفات در این زبان در واقع توصیف‌کننده اسم‌ها هستند. فرقی ندارد که شما در مورد اندازه خانه خود صحبت کنید یا بگویید که آسمان چه رنگی است؟ برای توصیف چنین مواردی شما نیازمند استفاده از صفات در زبان ترکی استانبولی خواهید بود. دقت داشته باشید که در گرامر ترکی استانبولی زمانی که می‌خواهید مقایسه انجام دهید یا این‌که عالی بودن یک چیز نسبت به گروهی از چیزهای دیگر را بیان کنید باید کلمات دیگری را برای توصیف درجه دقیقه مقایسه وارد کنید. در ادامه رایج‌ترین درجه‌های مربوط به صفات مقایسه‌ای و عالی را برای شما آورده‌ایم:

سوالات متداول

در این بخش به برخی از رایج‌ترین سوالات درباره گرامر ترکی استانبولی پاسخ خواهیم داد.

سخن پایانی

گرامر ترکی استانبولی دارای تفاوت‌هایی با گرامر انگلیسی است و به همین علت نیز یادگیری آن ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد. اگر شما هم علاقه‌مند به یادگیری این زبان و گرامر آن هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما از خدمات ارائه شده توسط موسسه زبان ایرانمهر نیز استفاده کرده و از مزایای این خدمات بهره‌مند شوید.

بیشتر بخوانید :6 نکته گرامری ترکی استانبولی را بیاموزید!

بیشتر بخوانید: زمان آینده در زبان ترکی استانبولی