گرامر حالت‌ های Dativ و Akkusativ در آلمانی؛ مثال و کاربرد

Dativ و Akkusativ در آلمانی دو مورد از حالات فعل در این زبان هستند که شما می‌توانید از هر کدام آن‌ها در شرایط و موقعیت‌های خاصی استفاده کنید. اما کاربردهای هریک از این دو حالت چیست؟ در چه شرایطی باید از حالت داتیو و در چه موقعیت‌هایی از حالت Akkusativ استفاده کنیم؟ این‌ها سوالاتی هستند که ما در این مطلب قصد داریم کمی بیشتر درباره آن‌ها صحبت کرده و پاسخی دقیق، شفاف و کامل را در اختیار شما قرار دهیم. پس با ما در ادامه این مطلب همراه باشید!

حالت‌های Dativ و Akkusativ در زبان آلمانی چیست؟

در زبان آلمانی، برخلاف زبان فارسی، جایگاه‌ واژه‌ها به‌تنهایی معنی و نقش آن‌ها را مشخص نمی‌کند. در این زبان، حالت‌های دستوری جمله برای نشان‌دادن نقش‌های جمله از اهمیت و کاربردهای بسیار زیادی برخوردار هستند که حتما باید این موضوع را در نظر بگیرید. دو مورد از حالت‌های دستوری، مربوط به Dativ و Akkusativ در آلمانی هستند. حالت Akkusativ معمولا برای نشان‌دادن مفعول مستقیم در جمله به کار می‌رود. در زبان آلمانی، مفعول چیزی است که مستقیما تحت تاثیر فعل جمله قرار می‌گیرد.

برای مثال جمله زیر را در نظر بگیرید:

Ich sehe den Hund

من سگ را می‌بینم.

در این جمله، den Hund یا همان سگ، مفعول مستقیم جمله است که در حالت Akkusativ ظاهر شده است. از سوی دیگر، در حالت Dativ شما در واقع قصد دارید که به مفعول غیرمستقیم جمله اشاره کنید. مفعول غیرمستقیم، معمولا کسی است که از عمل انجام شده سود می‌برد یا این‌که دریافت ‌کننده چیزی در جمله است. برای مثال، جمله زیر را در نظر بگیرید:

Ich gebe dem Mann ein Buch

من به آن مرد یک کتاب می‌دهم.

در این جمله، dem Mann یک مفعول غیرمستقیم است که در حالت داتیو نوشته شده است.

وقتی که قصد یادگیری زبان آلمانی را دارید، تشخیص این دو حالت از یکدیگر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به شما کمک می‌کند تا در انتخاب ضمایر و حتی برخی از حروف اضافه با چالش خاصی مواجه نشوید.

تفاوت Dativ و Akkusativ با مثال‌های ساده

برای این‌که درک درستی از تفاوت‌های بین حالت‌های Dativ و Akkusativ در آلمانی به دست بیاورید، اجازه دهید تا در این بخش، چند مثال ساده و در عین حال کاربردی را به شما ارائه دهیم که به شما کمک می‌کند تا بتوانید تفاوت‌های میان این دو را به بهترین شکل ممکن درک کنید.

حالت Akkusativ

همانطور که گفتیم، حالت Akkusativ وقتی استفاده می‌شود که  شما قصد داشته باشید یک چیز یا یک شخص را مستقیما تحت تاثیر فعل جمله قرار دهید و به اصطلاح او را مفعول مستقیم جمله قرار دهید. یک مثال ساده را درباره این موضوع در ادامه برای شما آورده‌ایم:

Ich habe einen Apfel.

من یک سیب دارم.

در این جمله، کلمه einen Apfel مفعول مستقیم جمله است که در حالت Akkusativ قرار دارد.

حالت داتیو یا مفعول غیرمستقیم

این حالت در گرامر زبان آلمانی وقتی استفاده می‌شود که شما قصد داشته باشید به مفعول غیرمستقیم اشاره کنید. برای درک هرچه بهتر این موضوع، مثال زیر را در نظر بگیرید:

Ich gebe dem Kind einen Apfel.

من به کودک یک سیب می‌دهم.

در این جمله، dem Kind یک مفعول غیرمستقیم است چون کودک دریافت‌کننده سیم است و به همین علت نیز در حالت Dativ قرار گرفته است. با این حال باید دقت داشته باشید که einen Apfel همچنان یک مفعول مستقیم بوده و در حالت Akkusativ قرار گرفته است.

نکته مهمی که باید در این بخش به آن دقت داشته باشید این است که بعضی از افعال، همیشه در حالت Dativ یا Akkusativ می‌آیند. مثلا فعل helfen همیشه در حالت داتیو و فعل sehen همیشه در حالت Akkusativ در جمله قرار می‌گیرد.

چه زمانی از Dativ استفاده می‌کنیم؟

حالا سوال اصلی درباره مقایسه Dativ و Akkusativ در آلمانی این‌جاست!!!!! چه زمانی باید از حالت داتیو استفاده کنیم؟ در زبان آلمانی، این حالت وقتی استفاده می‌شود که بخواهیم به مفعول غیرمستقیم اشاره کنیم، یعنی شخصی که چیزی گرفته یا ذی نفع عمل فعل است. در ادامه، لیستی از کاربردهای مهم حالت داتیو را به شما معرفی کرده‌ایم:

1) وقتی که می‌خواهید به مفعول غیرمستقیم اشاره کنید:

وقتی که کسی یا چیزی گیرنده چیزی بوده یا از یک عمل سود می‌برد، می‌توانید از حالت داتیو استفاده کنید. مثلا نمونه زیر را ببینید:

Ich schenke meiner Mutter Blumen.

من به مادرم گل هدیه می‌دهم.

در اینجا meiner Mutter مفعول غیرمستقیم بوده و در حالت داتیو استفاده شده است.

2) پس از بعضی افعال خاص در زبان آلمانی:

بعضی از افعال در زبان آلمانی هستند که همیشه همراه با فعل حالت داتیو می‌آیند. از جمله این افعال می‌توان به helfen (کمک کردن)، danken (تشکر کردن)، gehören (تعلق داشتن) و gefallen (خوش آمدن) اشاره کرد. برای مثال، جمله زیر را ببینید:

Ich helfe dem Kind.

من به کودک کمک می‌کنم.

Das Buch gehört dem Lehrer.

این کتاب متعلق به معلم است.

3) بعد از حروف اضافه مخصوص حالت داتیو:

برخی از حروف اضافه همیشه در حالت داتیو استفاده می‌شوند. از جمله آن‌ها می‌توان به mit (با)، bei (نزد / در)، nach (به / بعد از)، von (از طرف / از)، aus (از داخل) و zu (به سمت) اشاره کرد. مثلا جمله زیر را در نظر بگیرید:

Ich fahre mit dem Bus.

من با اتوبوس می‌روم.

Er wohnt bei seinen Eltern.

او نزد والدینش زندگی می‌کند.

پس به طور کلی باید همیشه به فعل و حرف اضافه جمله دقت داشته باشید. آن‌ها تعیین می‌کنند که باید از حالت داتیو استفاده کنید یا نه؟

چه زمانی Akkusativ به کار می‌رود؟

حالت Akkusativ در زبان آلمانی برای نشان دادن مفعول مستقیم جمله استفاده می‌شود. از جمله مهم‌ترین کاربردهایی که این حالت دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1) وقتی که فعل به مفعول مستقیم نیاز دارد:

در بیشتر جملات، مفعول مستقیم کسی یا چیزی است که فعل به طور مستقیم روی آن اجرا می‌شود. مثلا جمله‌های زیر را در نظر بگیرید:

Ich sehe den Mann.

من آن مرد را می‌بینم.

Sie kauft einen Apfel.

او یک سیب می‌خرد.

2) بعد از افعال خاص که مفعول مستقیم می‌گیرند:

بعضی از افعال آلمانی به طور طبیعی به حالت Akkusativ نیاز دارند. از جمله این افعال می‌توان به مواردی مثل sehen (دیدن)، kaufen (خریدن)، brauchen (نیاز داشتن)، haben (داشتن)، finden (پیدا کردن) و mögen (دوست داشتن) اشاره کرد. برای درک هرچه بهتر این مسئله، مثال‌های زیر را در نظر بگیرید:

Wir brauchen einen Stuhl.

ما به یک صندلی نیاز داریم.

Er findet den Schlüssel.

او یک کلید را پیدا می‌کند.

3) بعد از بعضی حروف اضافه در زبان آلمانی:

برخی از حروف اضافه در زبان آلمانی هستند که همیشه با حالت Akkusativ می‌آیند. از جمله آن‌ها می‌توان به مواردی مثل durch (از میان)، für (برای)، Gegen (علیه / به سمت)، ohne (بدون) و um (دور / حدود) اشاره کرد. مثلا جملات زیر را در نظر بگیرید تا بتوانید بهتر با این مفهوم آشنا شوید:

Ich gehe ohne meinen Freund.

من بدون دوستم می‌روم.

Das Auto fährt durch den Tunnel.

ماشین از تونل عبور می‌کند.

اگر شک داشتید که مفعول مستقیم چیست؟ از خودتان بپرسید که عمل فعل دقیقا روی چه چیزی انجام می‌شود؟ پاسخ شما همان مفعول مستقیم خواهد بود!

1- تفاوت‌های این دو حالت در افعال (Verben)

وقتی که صحبت از حالات Dativ و Akkusativ در آلمانی می‌شود، یکی از نکات مهمی که باید به آن دقت داشته باشید این است که در زبان آلمانی، افعال مشخصی وجود دارند که به طور طبیعی در حالت‌های داتیو یا Akkusativ استفاده می‌شوند. به همین علت، در این بخش قصد داریم این افعال را به شما توضیح دهیم. افعال زیر همیشه در حالت داتیو استفاده می‌شوند:

• Helfen به معنای کمک کردن: Ich helfe dem Freund. (من به یک دوست کمک می‌کنم)
• Danken به معنای تشکر کردن: Wir danken dem Lehrer. (ما از معلم تشکر می‌کنیم)
• Gehören به معنای تعلق داشتن: Das Buch gehört der Frau. (کتاب متعلق به آن زن است)
• Gefallen به معنای خوش آمدن یا موردپسند بودن: Die Musik gefällt mir. (موسیقی برایم خوشایند است)
• Antworten به معنای پاسخ دادن: Sie antwortet dem Mann. (او به مرد پاسخ می‌دهد)

از سوی دیگر در آموزش زبان آلمانی یاد می‌گیرید که برخی از افعال همیشه در حالت Akkusativ استفاده می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Sehen به معنای دیدن: Ich sehe den Hund. (من سگ را می‌بینم)
• hören به معنای شنیدن: Ich höre die Musik. (من موسیقی گوش می‌دهم)
• essen به معنای خوردن: Ich esse einen Kuchen (من یک کیک می‌خورم)
• trinken به معنای نوشیدن: Ich trinke den Kaffee. (من یک کلید را پیدا می‌کنم)
• Kaufen به معنای خریدن: Sie kauft einen Apfel. (من قهوه را می‌نوشم)

از سوی دیگر، بعضی از افعال هستند که ممکن است در هریک از دو حالت Dativ و Akkusativ در آلمانی استفاده شوند. پس بد نیست که این افعال را هم بشناسید! از جمله آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Geben به معنای دادن: Er gibt dem Kind (Dativ) einen Ball (Akkusativ). (او به کودک یک توپ می‌دهد)
• Schicken به معنای فرستادن: Ich schicke der Frau (Dativ) eine E-Mail (Akkusativ). (من برای آن زن یک ایمیل می‌فرستم)
• Zeigen به معنای نشان دادن): Sie zeigt dem Mann (Dativ) das Haus (Akkusativ). (او خانه را به مرد نشان می‌دهد)

معرفی حروف اضافه (Präpositionen) مخصوص Dativ و Akkusativ

همانطور که در بخش‌های قبلی هم به این موضوع اشاره کردیم، بعضی از حروف اضافه ممکن است در حالت داتیو یا Akkusativ استفاده شوند که باید آن‌ها را هم بشناسید! به این ترتیب می‌توانید به شکل صحیحی از دو حالت Dativ و Akkusativ در آلمانی استفاده کنید. از جمله حروف اضافه مخصوص حالت داتیو، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Mit به معنای با: Ich fahre mit dem Auto. (من با ماشین می‌روم)
• Bei به معنای نزد / در: Er wohnt bei seinen Eltern. (او نزد والدینش زندگی می‌کند)
• Nach به معنای به / بعد از: Wir fahren nach Berlin. (ما به برلین می‌رویم)
• Von به معنای از / از طرف: Das Geschenk ist von meiner Freundin. (هدیه از طرف دوستم است)
• Zu به معنای به سمت / نزد: Ich gehe zu dem Arzt. (من به دکتر می‌روم)
• Seit به معنای از زمان: Er wohnt seit einem Jahr hier. (او یک سال است اینجا زندگی می‌کند)
• Aus به معنای از داخل: Ich komme aus dem Haus. (من از خانه بیرون می‌آیم)

اما حالت Akkusativ هم حروف اضافه مخصوص به خود را دارد که از جمله آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Für به معنای برای: Das Geschenk ist für dich. (این هدیه برای تو است)
• Ohne به معنای بدون: Ich gehe ohne meinen Bruder. (من بدون برادرم می‌روم)
• Durch به معنای از میان: Wir gehen durch den Park. (ما از پارک عبور می‌کنیم)
• Gegen به معنای علیه / به سمت: Er spielt gegen den besten Spieler. (او علیه بهترین بازیکن بازی می‌کند)
• Um به معنای دور / حدود: Wir sitzen um den Tisch. (ما دور میز نشسته‌ایم)

برخی از حروف اضافه هم وجود دارند که در هر دو حالت Dativ و Akkusativ در آلمانی استفاده شده و کاربرد دارند. از جمله مهم‌ترین این حروف اضافه می‌توان به مواردی مثل zwischen، vor، unter، über، neben، in، hinter، auf و an اشاره کرد. برای این‌که نحوه کارکردن با این حروف اضافه را بیاموزید، دو مثال زیر را در نظر بگیرید:

Ich gehe in die Schule. (نشان‌دهنده حرکت است)

Ich bin in der Schule. (نشان‌دهنده مکان بوده و حالت داتیو دارد)

تفاوت بین wo? و wohin?

در سوالات به زبان آلمانی، نوع سوال تعیین می‌کند که از کدام حالت دستوری استفاده شود:

• سوالاتی که با wo شروع می‌شوند: ترجمه این کلمه به معنای کجا؟ است و اشاره به مکان ثابت دارد. این سوالات حالت داتیو به خود می‌گیرند.
• سوالاتی که با wohin شروع می‌شوند: به معنای به کجا است، به حرکت یا تغییر مکان اشاره می‌کند و حالت آکوزاتیو دارد.

مثال‌های بیشتر را می‌توانید در ادامه مشاهده کنید:

Wo ist das Buch? – Es liegt auf dem Tisch.

کتاب کجاست؟ روی میز قرار دارد.

Wo ist das Buch? – Es liegt auf dem Tisch.

کتاب کجاست؟ روی میز است.

اشتباهات رایج در تشخیص Dativ و Akkusativ

وقتی که قصد تشخیص درست و اصولی از بین دو حالت Dativ و Akkusativ در آلمانی را دارید، ممکن است مرتکب اشتباهات رایجی شوید که در مسیر یادگیری، چالش‌های جدی را برایتان به وجود می‌آورند. معمولا در دوره زبان آلمانی این اشتباهات رایج به شما آموزش داده می‌شوند تا مرتکب آن‌ها نشوید. از جمله مهم‌ترین این اشتباهات رایج، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- استفاده اشتباه از حرف تعریف و صفت

یکی از اشتباهات رایج، استفاده نادرست از شکل حرف تعریف یا صفت است. این موضوع، به ویژه زمانی که با تغییر حالت از داتیو به Akkusativ مواجه هستید، بیشتر دیده می‌شود. مثلا جمله‌های زیر را در نظر بگیرید:

Ich helfe den Mann. (این جمله اشتباه است)

Ich helfe dem Mann. (این جمله درست است چون فعل helfen نیازمند حالت داتیو است)

2- نادیده گرفتن فعل و حالت موردنیاز آن

زبان‌آموزانی که به‌تازگی مسیر یادگیری زبان آلمانی را آغاز کرده‌اند، معمولا فقط به ظاهر جمله نگاه کرده و فراموش می‌کنند که بعضی از افعال همیشه نیازمند حالت داتیو یا Akkusativ هستند. مثلا جملات زیر را در نظر بگیرید:

Er dankt den Lehrer. (یک جمله اشتباه است)

Er dankt dem Lehrer. (یک جمله درست است چون danken فعلی است که همیشه حالت داتیو می‌خواهد)

3- اشتباه در استفاده از حروف اضافه

گاهی اوقات، حروف اضافه‌ای که حالت خاص می‌خواهند، به‌صورت اشتباه با حالت دیگر ترکیب می‌شوند. برای مثال، نمونه زیر را ببینید:

Ich fahre mit den Bus. (این جمله اشتباه است)

Ich fahre mit dem Bus. (این جمله درست است چون mit همیشه در حالت داتیو قرار می‌گیرد)

4- تشخیص نادرست حرکت یا مکان در Wechselpräpositionen

وقتی که می‌خواهید از حروف اضافه دو حالته استفاده کنید که از جمله آن‌ها می‌توان به in، auf و Neben اشاره کرد، زبان‌آموزان گاهی اوقات حرکت و مکان را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. در این بخش، مثالی را برای شما آورده‌ایم تا شکل صحیح استفاده از این دو را بیاموزید:

Ich gehe in der Schule. (اشتباه است چون این جمله مکان را نشان می‌دهد و نشان‌دهنده حرکت نیست)

Ich gehe in die Schule. (درست است، چون حرکت وجود دارد پس ما از حالت Akkusativ استفاده می‌کنیم)

سخن پایانی

بعد از این‌که با حالت‌های Dativ و Akkusativ در آلمانی آشنا شدید، احتمالا شما هم به دنبال یادگیری آموزش زبان آلمانی به بهترین شکل هستید تا بتوانید از هر کدام این دو حالت به بهترین شکل استفاده کنید. برای این کار، شرکت در یک دوره آموزشی جامع و کامل می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد. آموزشگاه زبان ایرانمهر یکی از بهترین گزینه‌هایی است که برای این کار پیش روی شما قرار دارد. مدرسان این آموزشگاه از سطح علمی بالایی برخوردار بوده و محتوای آموزشی باکیفیتی را با مناسب‌ترین هزینه ممکن در اختیار شما قرار می‌دهند.

سوالات متداول

بیشتر بخوانید: افعال قوی (starken Verben) در زبان آلمانی

بیشتر بخوانید: حالت مفعولی Akkusativ در زبان آلمانی

منابع :

deutsch.lingolia|lingoda