وجه امری در زبان ترکی استانبولی یکی از مهم‌ترین وجه‌هایی است که برای صحبت کردن به زبان انگلیسی نیازمند آن هستید. به طور کلی در زبان انگلیسی ممکن است در بسیاری از موارد دستور دادن به دیگران کاری بی‌ادبانه باشد؛ ولی شاید برای شما جالب باشد که بدانید در گرامر زبان ترکی استانبولی این موضوع یک موضوع کاملا رایج است و بسیار پیش می‌آید که کسی از دیگری خواسته‌ای داشته باشد و از جملات امری برای بیان خواسته خود استفاده کند.
به همین علت نیز شما باید بیاموزید که دقیقا به چه شکل از ساختار امری در جملات خود استفاده کنید. وقتی که قصد دارید با شخصی مکالمه‌ای به زبان ترکی استانبولی داشته باشید بدون شک نیازمند استفاده از وجه امری خواهید بود. پس بهتر است که حتما ساختار استفاده از وجه امری در این زبان را بیاموزید. به همین علت نیز ما در ادامه این بخش از آموزش زبان ترکی استانبولی قصد داریم کمی بیشتر درباره این وجه صحبت کرده و اطلاعات مفید و کاربردی را برای استفاده از آن در اختیار شما قرار دهیم.
آشنایی با وجه امری در زبان ترکی استانبولی
وجه امری یکی از مهم‌ترین نکات در گرامر زبان ترکی به شمار می‌آید که یادگیری آن از اهمیت زیادی برخوردار است. از آنجایی که دستور دادن و داشتن خواسته از دیگران یک امر کاملا رایج در زبان ترکی استانبولی به شمار می‌آید شما هم نیازمند این خواهید بود که بتوانید به درست‌ترین شکل ممکن از این وجه در جملات خود استفاده کنید. با وجود این‌که امروزه در گرامر ترکی فرم‌های مودبانه‌تر و نرم‌تری نیز برای داشتن خواسته از دیگران وجود دارند؛ ولی در بسیاری از موارد شما مجبور می‌شوید که از وجه امری در زبان ترکی استانبولی استفاده کنید.
به طور کلی رایج است که برای استفاده از این وجه در جملات شما نیازمند استفاده از پسوندهایی مانند -in, -iniz, -sin, -sinler شوید. در صورتی که قصد دارید برای خواسته خود فوریت تعیین کنید تنها راهی که پیش روی شما قرار خواهد داشت این است که سعی کنید از وجه امری استفاده کنید. در زبان ترکی باید دقت داشته باشید که دستور تنها در حالت دوم شخص و سوم شخص مفرد و جمع اتفاق می‌افتد. از آنجایی که این دو حالت در دو زمینه مختلف رخ می‌دهند باید هریک از آنها را به‌صورت جداگانه بررسی کنیم.
برای این‌که در همین ابتدای کار بتوانید دستورالعمل و ساختاری که ما برای استفاده از وجه امری در زبان ترکی استانبولی از آن بهره می‌بریم را بیاموزید در ادامه چند نکته کاربردی را در قالب یک جدول به شما ارائه می‌دهیم که بهتر است در همین ابتدای کار آن را مطالعه کنید:
yap! do!
Ye eat
Oturma don’t sit
Gelin come
Içiniz drink
baksana! look here!
Gitsin let him go
gitsinler let them go
dinlesenize! why don’t you all just listen!
دستور دادن به دوم شخص در زبان ترکی استانبولی
نحوه استفاده از وجه امری در زبان ترکی استانبولی در دوم شخص شباهت بسیار زیادی به زبان انگلیسی دارد و تنها کاری که شما باید انجام دهید این است که به شکل درستی از ریشه فعل خود استفاده کنید. به همین علت نیز ما در جدول زیر توضیحات مقدماتی را در این زمینه ارائه داده و همین‌طور مثال‌های کاربردی را نیز در اختیار شما قرار داده‌ایم که به شما کمک می‌کند تا به شکل بهتری این ساختار را بیاموزید:
| Verb
| Imperative
| English
|
| almak | al | take |
| koşmak
| koş
| run
|
| gitmek | git | go |
| uyumak | uyu | sleep |
نکته بسیار مهمی که در اینجا باید به آن دقت داشته باشید این است که وقتی شما در حال صحبت کردن با بیش از یک نفر هستید یا این‌که می‌خواهید لحن خود را در ارائه دستورات، اوامر یا خواسته‌های خود ملایم‌تر کنید (مثلا وقتی که قصد دارید با یک غریبه یا مافوق خود صحبت کنید) می‌توانید یک in را به ریشه فعل خود اضافه کنید تا به این ترتیب حالت امری فعل خود را کمی ملایم‌تر کنید. نکته مهم دیگری که باید به آن دقت داشته باشید این است که in از هماهنگی مصوت نوع i پیروی می‌کند که حتما باید این موضوع را مدنظر قرار دهید.
در صورتی که قصد دارید از برخورد مصوت با سابقه‌هایی که به یک مصوت ختم می‌شوند جلوگیری کنید شما نیازمند این خواهید بود که یک حرف بافر y را نیز به ریشه فعل خود اضافه کنید. به این ترتیب شما می‌توانید افعالی را بسازید که از نظر گرامر زبان ترکی استانبولی ساختار درست و استانداردی دارند. برای این‌که به شکل بهتری این ساختار را بشناسید اطلاعاتی که در جدول زیر در خصوص وجه امری در زبان ترکی استانبولی برای شما آمده‌اند را بادقت مشاهده کنید:
| Verb
| Imperative
| English
|
| almak | alın | take |
| koşmak
| koşun
| run
|
| gitmek | gitin | Go |
| üyümek | üyüyün | sleep |
شکل سوم و مودبانه‌تر وجه امری در زبان ترکی استانبولی
در خصوص استفاده از وجه امری در زبان ترکی استانبولی باید به یک نکته بسیار مهم دیگر نیز دقت داشته باشید و آن این است که شکل سومی از استفاده از این وجه در جملات زبان ترکی استانبولی وجود دارد که حتی مودبانه‌تر نیز هست؛ ولی باید دقت داشته باشید که امروزه در زبان ترکی به ندرت پیش می‌آید که از این حالت استفاده شود. با این حال بهتر است که شما این فرم‌ها را به‌صورت مستیم بیاموزید تا بتوانید در کنار سایر دستورالعمل‌های رسمی‌تر از آن نیز در صورت نیاز استفاده کنید.
در این حالت شما نیازمند استفاده از پسوند iniz خواهید بود که باید آن را مستقیم به ریشه فعل خود اضافه کنید. نکته مهمی که در اینجا باید به آن توجه داشته باشید این است که در اینجا نیز باید از هماهنگی مصوت و واکه‌های نوع i پیروی کنید و به منظور جلوگیری از به وجود آمدن تضاد واکه‌ها نیز بهتر است یک حرف بافر y را به ریشه فعل خود اضافه کنید. برای درک هرچه بهتر این ساختار پیشنهاد می‌کنیم جدول زیر را بادقت مشاهده کنید که مثال‌هایی را در آن به شما ارائه داده‌ایم:
| Verb
| Imperative
| English
|
| almak | alınız | take |
| koşmak
| koşunuz
| run
|
| dinlemek | dinleyiniz | listen |
در نهایت باید توجه داشته باشید که شکل دیگری از وجه امری در زبان ترکی استانبولی وجود دارد که تاکید، فوریت یا بی‌حوصلگی را به دستورات شما اضافه می‌کند. برای این‌که بتوانید از این حالت نیز به‌درستی استفاده کنید شما نیازمند این خواهید بود که یک پسوند sene را به ریشه فعل خود اضافه کنید. توجه داشته باشید که در اینجا باید از هارمونی واکه‌ها در حالت e پیروی کنید تا جمله شما ساختار درست و مناسبی داشته باشد.
وقتی که شما قصد دارید با بیش از یک نفر صحبت کنید این پسوند به senize تبدیل خواهد شد. از طرف دیگر بسته به لحن و صدای شما، این پسوند می‌تواند به‌عنوان یک پیشنهاد دوستانه یا به عبارتی بیان ناخوشایند بی‌حوصلگی نیز عمل کند. اگر بخواهیم معادل آن را در زبان انگلیسی برای شما بیان کنیم می‌توان گفت که این حالت معادل عبارت و جمله why don’t you? در زبان انگلیسی خواهد بود. توجه داشته باشید که در جدول زیر مثال‌هایی را در این زمینه به شما ارائه داده‌ایم که کمک می‌کند تا به شکل بهتری این ساختار را بیاموزید:
| Verb
| Imperative
| English
|
| almak | alsana | Why don’t you take it? |
| bakmak
| baksana!
| Look now!
|
| dinlemek | dinlesene | Why don’t you listen? |
| oturmak
| otursanıza!
| Now just sit all of you!
|
| gelmek | gelsenize! | Why don’t you all just come already! |
بیشتر بخوانید :قید‌ها در زبان ترکی استانبولی
بیشتر بخوانید :گرامر ترکی استانبولی
دستورات منفی در زبان ترکی استانبولی
آیا می‌توان از وجه امری در زبان ترکی استانبولی به شکل منفی نیز استفاده کرد؟ اگر این سوال برایتان به وجود آمده باید بدانید که بله امروزه در زبان ترکی استانبولی این امکان برای شما فراهم شده که بتوانید خیلی ساده و راحت از وجه امری در حالت منفی نیز استفاده کنید. برای این‌که بتوانید وجه امری در ترکی را به شکل منفی مورداستفاده قرار دهید تنها کاری که باید انجام دهید این است که پسوند me را بعد از ریشه فعل اضافه کنید و به دنبال آن هریک از پسوندهای امری که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم را بیاورید.
به عبارت دیگر پسوند امری را به مصدر منفی اضافه کنید. به این ترتیب خیلی راحت می‌توانید وجه امری را در زبان ترکی استانبولی بسازید به طوری که یک معنای منفی را منتقل کند. نکته بسیار مهمی که در اینجا باید به آن دقت داشته باشید این است که ما برای حالات sene و senize نمی‌توانیم فرم منفی را بسازیم که باید حتما به این نکته بسیار مهم دقت و توجه کافی را داشته باشید. برای این‌که بتوانید با این فرم آشنا شوید در جدول زیر توضیحات و مثال‌های کاملی را در اختیار شما قرار داده‌ایم:
| Verb | Negative | Negative Imperative | English |
| almak | ma | alma | don’t take |
| gelmek | me | gelme | don’t come |
| bakmak | ma | bakmayın | don’t look (polite or plural) |
| dinlemek | me | dinlemeyiniz | don’t listen (very polite or public) |
شاید شما هم متوجه شده باشید که امر منفی درست شبیه به مصدر کوتاه در زبان ترکی استانبولی است و تفاوت‌های چندانی با آن ندارد. برای مثال yüzme را در نظر بگیرید که می‌تواند هم به این معنا باشد که شنا نکن و هم به معنای مصدری یعنی شناکردن باشد. یک نکته بسیار مهمی که در اینجا باید به آن توجه کنید این است که افعال در زبان ترکی استانبولی تقریبا همیشه در انتهای جمله ظاهر می‌شوند. به همین علت نیز معمولا بلافاصله مشخص می‌شود که کدام شکل استفاده شده است.
مثال‌های زیر را در این زمینه مشاهده کنید تا دقیقا متوجه شوید که این کار به چه شکل صورت می‌گیرد:
Havuzda yüzme!
در استخر شنا نکنید.
Ben bir yüzme havuzu almak istiyorum.
من می‌خواهم یک استخر بخرم.
چگونه با سیاست بیشتری در زبان ترکی استانبولی دستور دهیم؟
در خصوص وجه امری در زبان ترکی استانبولی باید به یک نکته کلیدی و بسیار مهم دقت داشته باشید و آن این است که دستورات yap, otur لزوما غیرمودبانه نیستند؛ ولی باید دقت کنید که جایگزین‌های زیباتری نیز برای آنها وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا خیلی مودبانه‌تر به دیگران بگویید که چه کاری را انجام دهند. این موضوع به ویژه وقتی که قصد دارید به‌صورت سوالی در حال ساده از این افعال استفاده کنید کاربردهای بسیار بیشتری خواهد داشت.
برای این‌که به شکل بهتری با این ساختار آشنا شوید و بتوانید به شکلی درست از آن استفاده کنید در ادامه چند مثال کاربردی را نیز برای شما آورده‌ایم که در این زمینه به شما کمک خواهد کرد:
Oturur musunuz?
موفق شدی بنشینی؟
Ekmek alır mısın?
آیا می‌توانید مقداری نان بخرید؟
Gidelim mi?
بریم؟
پیشنهاد اقدام به شخص دیگری (الزام به شخص سوم)
در قسمت قبل درباره این موضوع صحبت کردیم که چگونه می‌توانیم در دوم شخص درباره دستورات امری صحبت کنیم. در واقع در این حالت ما دستور خود را به کسی ارائه می‌دادیم که به طور مستقیم در حال صحبت کردن با او بودیم. از طرف دیگر باید دقت داشته باشید که دستور امر همچنین دارای یک شکل سوم نیز هست که برای پیشنهاد دادن به دیگری مورداستفاده قرار می‌گیرد. پسوند امری که برای سوم شخص مورداستفاده قرار می‌گیرد sin خواهد بود که به طور مستقیم به ساقه مصوت اضافه می‌شود.
دقت داشته باشید که در اینجا نیز برای استفاده از وجه امری در زبان ترکی استانبولی شما نیازمند پیروی کردن از هارمونی صوتی نوع i خواهید بود. این بدان معنی است که اجازه دهید او انجام دهد یا این‌که امیدوار باشید که او کاری را برای شما انجام دهد. جدول زیر مثال‌هایی را در اختیار شما قرار می‌دهد که به طور دقیق نشان می‌دهد چگونه می‌توانید این کار را انجام دهید.
| Verb
| Imperative
| English
|
| gelmek | gelsin Let him come. | He should come. |
| bakmak
| baksın
| Let her look. She should look.
|
| uyumak | uyusun | Let it sleep. It should sleep. |
| koşmak | koşsun | Let him run. He should run. |
نکته بسیار مهمی که در اینجا باید به آن دقت داشته باشید این است که به هیچ وجه این پسوند را با پسوند شخصی دوم شخص اشتباه نگیرید. دقت داشته باشید که اگر sin به طور مستقیم به ریشه فعل اضافه شود بدون این‌که پسوند دیگری قبل از آن وجود داشته باشد این به منزله امر ضروری خواهد بود. در صورتی که قصد داشته باشید در این حالت، شکل منفی را نیز بسازید حتما باید پسوند منفی me را بعد از ریشه فعل و قبل از sin اضافه کنید.
در جدول زیر به شما نشان داده‌ایم که دقیقا به چه شکل می‌توانید این کار را انجام دهید تا جمله شما از نظر ساختاری دارای ساختار درستی در گرامر زبان ترکی استانبولی باشد:
| Verb
| Negative
| Imperative
| English
|
| gelmek | me | gelmesin | Let him not come. He shouldn’t come. |
| bakmak | ma | bakmasın | Let her not look. She shouldn’t look. |
| yağmur yağmak | ma | yağmur yağmasın | Let it not rain. I hope it doesn’t rain. |
نکته بسیار مهم دیگری که باید در خصوص وجه امری در زبان ترکی استانبولی در این زمینه به آن دقت داشته باشید این است که شکل جمع sin در واقع sinler خواهد بود. جدول زیر به شما نشان می‌دهد که دقیقا به چه شکل می‌توانید از حالت جمع آن نیز در جملات خود استفاده کنید:
| Verb
| Imperative
| English
|
| gelmek | gelsinler | Let them come. They should come. |
| koşmak
| koşsunlar
| Let them run. They should run.
|
| yazmak | yazmasınlar | Let them not write. They should’t write. |
حالت شرطی در قالب حالت امری
از نظر فنی باید دقت داشته باشید که هیچ شکل اول شخص در امر ضروری وجود ندارد. با این حال در عمل، فاعل برای بیان معنای بسیار مشابهی در این زمینه استفاده می‌شود. در واقع بسیاری از کتاب‌های دستور زبان ترکی حالت امری و وجه شرطی را به‌صورت یک فعل می‌شناسند. این رویکرد چندان بدی نیز نیست؛ چراکه این دو از نظر مفهومی بسیار به یکدیگر نزدیک هستند.
در واقع در این حالت از وجه امری در زبان ترکی استانبولی باید به این نکته بسیار مهم دقت داشته باشید که ما فرم‌های اول شخص را خیلی راحت می‌توانیم پوشش دهیم که این کار را در جدول زیر به بهترین شکل ممکن برای شما انجام داده‌ایم. دقت داشته باشید که آنها مانند sin یک عمل مطلوب یا اجباری را منتقل می‌کنند. آنها eyim و elim هستند. از طرف دیگر باید توجه داشته باشید که آنها از مصوت نوع e پیروی می‌کنند و مسئله برخورد مصوت‌ها را نیز با استفاده از یک بافر y حل می‌کنند. جدول زیر را مشاهده کنید:
| Verb
| Subjunctive
| Turkish
| English
|
| gitmek | elim | gidelim | let’s go |
| bakmak
| alım
| bakalım
| let’s look
|
| dinlemek | elim | dinleyelim | let’s listen |
| içmek
| elim
| içmeyelim
| let’s not drink
|
| yapmak | ayım | yapayım | let me do |
| yardım | etmek | eyim yardım edeyim | let me help |
سخن پایانی
وجه امری در زبان ترکی استانبولی یکی از مهم‌ترین عناصر در این زبان به شمار می‌آید که حتما باید آن را بیاموزید و بتوانید به شکلی درست و استاندارد از آن استفاده کنید. اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد دارید زبان ترکی را بیاموزید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما از خدمات ارائه شده توسط موسسه زبان ایرانمهر نیز در این زمینه بهره‌مند شوید. با استفاده از خدمات این موسسه می‌توانید با کمترین هزینه و بالاترین کیفیت ممکن زبان ترکی را بیاموزید.
سوالات متداول
در این بخش قصد داریم به برخی از رایج‌ترین سوالات در خصوص وجه امری در زبان ترکی استانبولی پاسخ دهیم.
وجه امری چه کاربردهایی در زبان ترکی استانبولی دارد؟
به طور کلی باید دقت داشته باشید که وجه امری زمانی در زبان ترکی استانبولی مورداستفاده قرار می‌گیرد که شما قصد داشته باشید دستوری را به شخص دیگری ارائه دهید.
آیا وجه امری در ترکی استانبولی را می‌توان در حالت منفی نیز استفاده کرد؟
بله این امکان برای شما وجود دارد که خیلی راحت بتوانید این کار را انجام دهید.
بیشتر بخوانید : اگر (sa/se) در زبان ترکی استانبولی
بیشتر بخوانید: زمان آینده در زبان ترکی استانبولی
نظر خود را با ما در میان بزارید