قید‌ها در زبان ترکی استانبولی

قید، کلمه‌ای (در برخی موارد عبارتی) است که معنی فعل، صفت یا سایر قید‌ها را تغییر می‌دهد یا حالت آن‌ها را توصیف می‌کند. قید‌ها در زبان ترکی استانبولی، حالت فعل، مکان، زمان و … را توصیف می‌کنند. قید‌های ترکی این مسئله را توضیح می‌دهند که جمله چه زمانی، چرا، کجا، چطور یا تحت چه شرایطی اتفاق افتاده است. قید‌ها در زبان انگلیسی پسوند –ly دارند، در حالی که این قید‌ها در زبان ترکی استانبولی پسوند –CA دارند.

اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد دارید با گرامر زبان ترکی استانبولی آشنا شده و اطلاعاتی را در این زمینه به دست بیاورید یکی از مهم‌ترین مواردی که باید بیاموزید مسئله قیدها در زبان ترکی استانبولی است. قیدها از مهم‌ترین عناصری هستند که امروزه در گرامر زبان ترکی مورداستفاده قرار می‌گیرند و کاربردهای زیادی نیز دارند. زمانی که شما با آنها آشنا شده و می‌توانید عمیقا آنها را درک کنید خیلی راحت می‌توانید جملات خود به زبان ترکی را بسازید.

به همین علت نیز ما در این بخش از آموزش زبان ترکی استانبولی قصد داریم کمی بیشتر درباره قیدها و اهمیت آنها صحبت کرده و نکاتی را برای استفاده صحیح از آنها در اختیار شما قرار دهیم. پس اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد دارید اطلاعات بیشتری را در خصوص قیدها و به خصوص آموزش زمان‌ها در زبان ترکی استانبولی به دست بیاورید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما ادامه این مطلب را بادقت مطالعه کنید.

بیایید ابتدا با مثالی انگلیسی ببینیم که در زبان ترکی استانبولی یک قید چیست.

Türkçe belirteçleri gerçekten öğrenmek istiyorum.

I really want to learn Turkish adverbs.

من واقعا می‌خواهم که قیدهای زبان ترکی استانبولی یاد بگیرم.

کلمه‌ی «really» به شدت فعل اضافه می‌کند، پس یک قید است.

آشنایی با قید و اهمیت آن در زبان ترکی

به طور کلی باید دقت داشته باشید که قیدها در زبان ترکی استانبولی یکی از عناصر کلیدی و بسیار مهمی هستند که یک جنبه اساسی را در ساختار جملات این زبان تشکیل می‌دهند و می‌توانند جزئیات متفاوتی را درباره نحوه، مکان، زمان و دلیل انجام یک کار یا عمل که توسط فعل توصیف می‌شود به شما ارائه دهند. به همین علت نیز وقتی که شما آنها را بیاموزید و بتوانید به شکل درستی از آنها استفاده کنید این امکان برایتان به وجود می‌آید که خیلی ساده و راحت بتوانید یک تصویر چندوجهی را از جملات خود به مخاطب ارائه دهید.

همین موضوع نیز باعث می‌شود تا مخاطبان به شکل بهتری منظور شما را متوجه شوند و در نتیجه شما نیز می‌توانید ارتباط بهتری را با آنها برقرار کنید. اگر بخواهیم به عبارت دیگری همین موضوع را بیان کنیم می‌توان گفت که قیدها در این زبان به شما اجازه می‌دهند تا بتوانید افکار خود را به‌صورت موثرتری منتقل کنید. نکته بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن دقت داشته باشید این است که یک قید در زبان ترکی از اجزا و عناصر مختلفی تشکیل شده است که شما حتما باید با این عناصر نیز آشنا شوید.

در دستور زبان ترکی، عبارات قیدی به طور کلی از دو جز اصلی تشکیل می‌شوند که شامل قید و عبارات قیدی است. نکته‌ای که باید به آن دقت داشته باشید این است که قیدها می‌توانند افعال، صفات و سایر قیدها را تغییر دهند. در ادامه درباره هریک از انواع مختلف این قیدها نیز صحبت کرده و نکات جزئی‌تری را درباره آنها بیان خواهیم کرد.

آشنایی با انواع قیدها در زبان ترکی استانبولی

به طور کلی باید دقت داشته باشید که قیدها در زبان ترکی استانبولی دارای انواع مختلفی هستند که هریک از آنها دارای ویژگی‌های مخصوص به خود هستند. از طرف دیگر باید دقت داشته باشید که به طور کلی به قیدها در زبان ترکی zarf گفته می‌شود. آنها در واقع توضیحات کامل‌تر و بیشتری را درباره یک عمل ارائه می‌دهند و به طور کلی به چند سوال از جمله چگونه؟ چه زمانی؟ کجا؟ و چرا؟ پاسخ می‌دهند. اگر بخواهیم یک دسته بندی کامل را برای آنها ارائه دهیم می‌توان دسته‌بندی را به شکل زیر قرارداد:

• قید حالت: دسته اول از قیدهایی که باید در این زبان با آنها آشنا شده و اطلاعاتی را درباره آن به دست بیاورید قیدهای حالت هستند. این قیدها در واقع بیانگر حالت و نحوه انجام یک کار بوده و آن را توصیف می‌کنند. از جمله این قیدها در زبان ترکی استانبولی می‌توان به hızlı (سریع) یا yavaş (آهسته) اشاره کرد.
• قیدهای زمانی: قیدهای زمانی دسته دیگری از قیدها در این زبان به شمار می‌آیند که به شما کمک می‌کنند تا اطلاعاتی در خصوص زمان انجام کار را در اختیار مخاطب خود قرار دهید. از جمله این قیدها که حتما باید نحوه استفاده از آنها را بیاموزید می‌توان به مواردی همچون şimdi (الان) یا dün (دیروز) اشاره کرد.
• قید مکان: قیدهای مکان در واقع مکان یک عمل را توصیف کرده و اطلاعاتی را درباره آن به شما ارائه می‌دهند. از جمله این قیدها می‌توان به مواردی همچون burada به معنای اینجا و orada به معنای آنجا اشاره کرد.
• قیدهای درجه: این قیدها آخرین قید‌هایی هستند که ما در ادامه این مطلب قصد داریم درباره آنها صحبت کرده و نکاتی را درباره آنها بیان کنیم. این قیدها در واقع به این منظور مورداستفاده قرار می‌گیرند که شما قصد داشته باشید میزان یا شدت یک عمل را توصیف کرده و از این طریق تعیین کنید. از جمله این قیدها در زبان ترکی می‌توان به مواردی همچون çok به معنای خیلی یا az به معنای کمی اشاره کرد.

شما فقط باید روی قید‌ها و معنی آن‌ها تمرکز کنید. در این مقاله، شما معروف‌ترین و پرکاربردترین قید‌های ترکی را یاد می‌گیرید که برای مکالمه به زبان ترکی استانبولی به آن‌ها نیاز دارید. شروع کنیم:

در زبان ترکی استانبولی، تقریبا تمام صفات می‌توانند قید هم باشند.

عبارات تکرار در زبان ترکی، حتی بیشتر از زبان انگلیسی به عنوان یک قید در نظر گرفته می‌شود. برای مثال «harıl harıl» به معنی «incessantly» یا «continuously» است و به خصوص در مطالعه کاربرد بسیار زیادی دارد.

از عبارات قیدی که به چه شکل در زبان ترکی استانبولی استفاده کنیم؟

همانطور که در بخش قبلی نیز به این موضوع اشاره کردیم شما علاوه بر این‌که می‌توانید از قیدها در زبان ترکی استانبولی استفاده کنید می‌توانید عبارات قیدی را نیز در این زمینه مورداستفاده قرار داده و از مزایایی که به شما ارائه می‌دهند نهایت بهره را ببرید. در واقع عبارات قیدی از دو یا چند کلمه تشکیل شده‌اند که به‌عنوان یک قید واحد در جمله مورداستفاده قرار می‌گیرند. این عبارات ممکن است شامل عبارات اضافه، حروف یا مصدر نیز باشند که هریک از آنها در صورت نیاز به عبارت قیدی شما اضافه خواهد شد.

از جمله مثال‌ها و نمونه‌هایی که در این زمینه وجود دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Evde : در خانه
• alışveriş yaparak: با خرید یا در حال خرید
• yemek yemek: غذا خوردن

عبارات قیدی را در زبان ترکی استانبولی به چه شکل می‌توانیم تشکیل دهیم؟

سوال بسیار مهم دیگری که ممکن است در این زمینه برای شما هم به وجود آمده باشد این است که چگونه می‌توانیم عبارات قیدی را در زبان ترکی استانبولی به وجود بیاوریم؟ آشنایی با نحوه ساخت این عبارات در زبان ترکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به همین علت نیز شما باید اطلاعات کاملی را درباره دستورالعمل آن به دست بیاورید. ساخت این عبارات در زبان ترکی شامل رعایت قوانین خاص و در نظر گرفتن ترتیب کلمات است که حتما باید به این موضوع دقت داشته باشید.

توجه داشته باشید که قیدها در زبان ترکی استانبولی وقتی در قسمت‌های مختلف یک جمله قرار می‌گیرند شکل خود را تغییر نمی‌دهند.

آشنایی با قید حالت در زبان ترکی استانبولی

برای این‌که بتوانید قیدهای حالت را ایجاد کنید شما باید کار خود را از ریشه یک صفت شروع کنید و سپس پسوند cek را به آن اضافه کنید. البته دقت داشته باشید که این کار تنها برای حروف صدادار درست خواهد بود. از طرف دیگر اگر کلمات شما به صامت ختم می‌شوند می‌توانید از ca یا ce برای ان استفاده کنید. در ادامه چند مثال کاربردی را درباره این دسته از قیدها در زبان ترکی استانبولی برای شما آورده‌ایم که بدون شک به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید به بهترین شکل ممکن از آنها استفاده کنید:

Hızlı  (سریع) => Hızlıca (با سرعت)

Yavaş (آهسته) => Yavaşça (با آهستگی)

Sessiz (آرام) => Sessizce ( به آرامی)

یک نکته کلیدی و بسیار مهم که باید در این زمینه به آن دقت داشته باشید این است که اگرچه اکثر قیدها از این قانون پیروی می‌کنند؛ ولی گاهی اوقات استثناهایی نیز وجود دارند که حتما باید به آنها دقت و توجه کافی را داشته باشید. برخی از قیدها وجود دارند که به‌صورت نامنظم هستند. از جمله رایج‌ترین این قیدها که حتما باید با آنها آشنا شوید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Kesin  (قطعا) => Kesinlikle (به قطعیت )

Gerçek (واقعی) => Gerçekten (واقعا )

یکی از نکات کلیدی و بسیار مهمی که باید درباره این دسته از قیدها بدانید این است که آنها می‌توانند به زبان و جملات شما عمق بیشتری را بدهند. آنها خیلی ساده و راحت می‌توانند افعال، صفات یا سایر قیدها را تغییر دهند بدون این‌که محدودیتی برای آنها به وجود بیاید. در واقع همانطور که گفتیم این قیدها که با نام قیدهای حالت شناخته می‌شوند می‌توانند خیلی راحت اطلاعات ارزشمندی درباره نحوه انجام اقدامات و عمل‌های مختلف را ارائه دهند.

قیدهای زمان در زبان ترکی استانبولی

دسته دیگری از قیدها که در این بخش قصد داریم درباره آنها صحبت کرده و اطلاعات مفید و کاربردی را درباره آنها به شما ارائه دهیم قیدهای زمان هستند. این دسته از قیدها در زبان ترکی استانبولی با نام Zaman Zarfları نیز شناخته می‌شود و یکی از پرکاربردترین انواع قیدها در این زبان به شمار می‌آید. یکی از مهم‌ترین کاربردهایی که این قیدها دارند وقتی است که از آنها به منظور زمان انجام یک عمل یا نشان دادن مدت زمان یک عمل استفاده کرده و از این طریق اطلاعاتی را در اختیار مخاطب خود قرار می‌دهید.

دقت داشته باشید که آنها می‌توانند زمان را بر حسب گذشته، حال و آینده مشابه دستور زبان انگلیسی در اختیار شما قرار دهند و از این نظر محدودیتی برای آنها وجود نخواهد داشت. از جمله مثال‌هایی که در این زمینه در زبان ترکی استانبولی مورداستفاده قرار می‌گیرند می‌توان به مواردی همچون dün به معنای دیروز، şimdi به معنی حالا، sonra به معنای بعدا و her zaman به معنای همیشه اشاره کرد. برای این‌که این دسته از قیدها را به بهترین شکل ممکن بیاموزید و بتوانید از آنها به‌درستی استفاده کنید بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که سعی کنید آنها را در جملات مختلف پیدا کنید.

زمانی که بتوانید این قیدها را در جملات مختلف پیدا کنید می‌توانید آنها را یادداشت کرده و سپس هر روز آنها را تمرین کنید. از طرف دیگر یک تمرین بسیار خوب دیگر که در این زمینه برای شما وجود دارد این است که سعی کنید از این قیدها به طور مرتب در جملات خود استفاده کنید تا آنها ملکه ذهن شما شوند.

قیدهای مکانی در زبان ترکی استانبولی

وقتی که صحبت از انواع قیدها در زبان ترکی استانبولی می‌شود باید به نکات متعددی در این زمینه دقت داشته باشید که یکی از مهم‌ترین این نکات مربوط به قیدهای مکانی است. قیدهای مکانی یکی از پرکاربردترین انواع قیدها در این زبان به شمار می‌آیند که شما در بسیاری از موقعیت‌های مختلف نیازمند استفاده از آنها خواهید شد. در زبان ترکی استانبولی قید مکان با نام yer zarfları نیز شناخته می‌شود. این قیدها می‌توانند نقشی کلیدی و بسیار مهم را در انتقال مکان یا جهت یک عمل ایفا کنند.

به همین علت نیز آنها معمولا می‌توانند اطلاعات بسیار خوبی را در خصوص انتقال مکان یا جهت در اختیار مخاطب قرار دهند و در نتیجه از این طریق منظور شما را به شکل بهتری برسانند. نکته بسیار مهمی که باید درباره آنها بدانید این است که قیدهای مکان معمولا می‌توانند مفاهیمی مانند burada به معنای اینجا، orada به معنای آنجا، yukarıda به معنای بالا، aşağıda به معنی پایین، içerde به معنای درون، dışarda به معنای بیرون، her yerde به معنی هر جا، hiçbir yerde به معنای هیچ‌جا و … را به بهترین شکل ممکن منتقل کنند.

توجه داشته باشید که یادگیری این دسته از قیدها در زبان ترکی استانبولی به شما کمک می‌کند تا بتوانید به شکل بهتری به دستور زبان ترکی استانبولی مسلط شوید و بتوانید به شکل بهتری نیز از جملات این زبان استفاده کنید. پس به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما با راهکارهای مختلف سعی کنید قیدهای مکانی را در یک جمله تشخیص دهید و در ادامه سعی کنید خودتان نیز از این قیدها در جملاتتان به نحو احسنت استفاده کنید.

قیدهای درجه در زبان ترکی استانبولی

قید درجه از دیگر انواع قیدها در زبان ترکی استانبولی به شمار می‌آید که بدون شک آشنایی با آن و یادگیری نحوه استفاده از این قیدها می‌تواند تاثیر بسزایی روی جملات شما در این زبان داشته باشد. قیدهای درجه در این زبان که با نام derece zarfları نیز شناخته می‌شود به شما کمک می‌کند تا بتوانید جزئیات بیشتری را در مورد شدت یا نحوه یک عمل در عبارات و جملات مختلف به مخاطب خود منتقل کنید. اگر بخواهیم به شکل دیگری به معنا و مفهوم این قیدها بپردازیم می‌توان به این شکل آن را بیان کرد:

این قیدها می‌توانند به سوالاتی مانند چقدر؟ تا چه حد؟ و مواردی از این قبیل پاسخ دهند و اغلب از صفت یا فعل مورد نظرشان برای این کار استفاده می‌کنند. یکی از نکات بسیار مهم دیگری که باید درباره قیدهای شدت در زبان ترکی استانبولی به آن دقت داشته باشید این است که آنها بسیار متنوع هستند و یادگیری تمامی این قیدها ممکن است کمی کار سخت و دشواری باشد. با این حال وقتی قصد دارید از آنها در جملات واقعی استفاده کنید مشاهده می‌کنید که تنها برخی از آنها بسیار پرکاربرد و رایج هستند.

مثالی از قید‌های ترکی استانبولی

çok konuşuyor.
s/he is talking a lot.

او زیاد صحبت می‌کند.

tutarlı
consistent, coherent, noncontradictory

استوار، منسجم،‌ غیر قانونی

tutarlı konuşuyor
s/he’s talking consistently

او محکم و استوار صحبت می‌کند.

tutarlı şahitlik
non-contradictory (consistent) testimony

 دلیل نامتناقض (سازگار)

salak
dump, fool

احمق، نادان (حین استفاده از آن مراقب باشید)

salakça
foolishly

به طور احمقانه

salakça işler yapma!
lit. do not do foolish things!

کارهای احمقانه انجام نده!

işleri salakça yapma!
lit. do not do foolish things!

کارهای احمقانه انجام نده!

کاربرد قید‌های ترکی استانبولی با مثال:

ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.
you will climb these stairs slowly.

شما از این پله‌ها به آهستگی بالا می‌روید.

harıl harıl ders çalışmak.
to study incessantly.

مداوم درس خواندن (این عبارت اصطلاح و معروف است)

در مثال‌های بالا، قید‌ها عمل فعل را توصیف می‌کنند. هرچند قید می‌تواند قید دیگری را هم توصیف کند.

hızlı konuşmak
to talk fast

سریع صحبت کردن

hızlı konuşuyorsun.
you’re talking fast.

شما سریع صحبت می‌کنید

çok hızlı konuşmak
to talk very fast

خیلی سریع صحبت کردن

hızlı mı konuşuyoruz sizce?
Do you think we talk fast?

آیا فکر می‌کنی ما سریع صحبت می‌کنیم؟

اگر بخواهیم برای پسوند –ly یک معادل در زبان ترکی استانبولی بیابیم، می‌توانیم –CA را در نظر بگیریم. اما برای استفاده از آن در تمام صفات عجله نکنید. چون تقریبا تمام صفت‌ها می‌توانند یک قید هم باشند. اگر شما پسوند –CA را اضافه کنید، روی قید تاکید بیشتری کرده‌اید.

1. güzel konuş
2. güzelce konuş

iii. güzel güzel konuş

معنای این سه جمله بسیار شبیه به هم هستند. جمله‌ی «güzel konuşmak» به معنی «ارائه‌ی یک سخنرانی خوب» است. جمله‌ی دوم هم به همین معنی است ولی تاکید بیشتری دارد. جمله‌ی اولی محتوای سخنرانی را پوشش می‌دهد، این در حالی است که جمله‌ی دوم به روش سخنرانی یک شخص اشاره می‌کند.

Güzel güzel konuşun, kavga etmeyin.
lit. Talk good, do not fight.

خوب صحبت کن، نجنگ.

پسوند –ce کاربردهای دیگری هم دارد. اگر آن را به یک اسم اضافه کنید، آن اسم را به صفت تبدیل کرده‌اید.

kafa
head, mind

سر، ذهن

kafaca
mentally

ذهنی

kafaca en uyumlu biz değiliz
we are not the best fit mentally

ما از لحاظ ذهنی بهترین نیستیم.

hasta (isim)
sick, ill

بیمار، مریض

hastaca
sickly

مریض‌گونه

hastaca bakıyor
s/he looks as if sick

او بیمار به نظر می‌رسد

در جمله‌ی «Hasta adam»، کلمه‌ی «Hasta» را می‌توان صفت هم در نظر گرفت (مرد مریض). این یک کلمه‌ی قرضی از زبان فارسی است. کلمه‌ی «Hastane» که از ترکیب hasta+hane (hane یک پسوند فارسی و به معنی «بخش، واحد») تشکیل شده است. این کلمه در زبان انگلیسی به معنی «hospital» است. لغاتی نظیر  pastane, dershane, tophane را هم می‌توان نمونه‌ای از کلمات قرضی از زبان فارسی دانست.

اگر پسوند –ce به انتهای کلماتی اضافه شود که ملیت‌ها را توصیف می‌کنند، کلمه‌ی جدید به معنی زبانی خواهد بود که مردم آن ملت به آن صحبت می‌کنند. برای مثال کلمه‌ی «English» به معنی «İngilizce» و «İngiliz» فقط به معنی «یک شخص انگلیسی» است.

İspanyol
Spanish, Hispanic

یک شخص اسپانیایی، هیسپانیک

İspanyolca
Spanish the language

زبان اسپانیایی

Arap
Arabian

یک شخص عرب

Arapça
Arabic

زبان عربی

Türk
Turk

یک ترک زبان

Türkçe
Turkish

زبان ترکی

Osmanlı Türkçesi
Ottoman Turkish

ترکی عثمانی

اگر شما به کلماتی که راجع به تاریخ یا اعداد صحبت می‌کنند پسوند –ce را اضافه کنید، کلمه‌ی جدید به یک قید تبدیل می‌شود.

Aylarca
For months

برای ماه‌ها

Aylarca seni bekledim
I have waited you for months

من ماه‌ها برای تو صبر کردم

Saatlerce yürüdük
We have walked for hours

ما به مدت دو ساعت قدم زدیم

Yüzlerce
Hundreds

صدها

Yüzlerce insan
Hundreds of people

صدها نفر

Yüzlerce insan Taksim’e yürümedüler
Hundreds of people marched to Taksim

صدها نفر به سمت تکسیم راه‌پیمایی می‌کردند.

وقتی در جمله‌های خود راجع به زمان صحبت می‌کنیم، می‌توانیم از برخی اسامی به عنوان قید استفاده کنیم

Yarın gelmeyeceğim
I will not come tomorrow

من فردا نمی‌آیم

Gece gündüz
lit. Night day – day and night

شبانه روز، روز و شب

Gece gündüz seni düşünürüm
I think of you day and night

من شبانه روز به تو فکر می‌کنم.

Güpegündüz ne yapıyorsun burada?
What are you doing here in broad daylight?

در روز روشن چه‌کار می‌کنی؟

مثال‌های زیر، اسامی را در فرم مستقلشان نشان می‌دهند. شما حتی می‌توانید اسامی قیدی را در حالت مفعولی یا حالت‌های دستوری مفعولُ به (ablative cases) مشاهده کنید.

Bir + den – Bir + e

Birdenbire suya atladı
S/he suddenly jump into the water

او ناگهان به درون آب پرید.

اگر شما پسوند –en یا –an را بعد از کلمات قرضی فارسی یا عربی اضافه کنید، اسم‌های قیدی خواهید داشت.

Mana
Meaning

معنی

Manen
spiritually, in sense

روحی، ملموس

Kıyas
Comparison

مقایسه

Kıyasen
Comparing with, by analogy

در مقایسه با، در قیاس

Hala
Still

حالا، هنوز

Halen
Currently, at present

در حال حاضر

می‌توانید با کلماتی مثل “çok” و “daha” از قیدها، حالت مقایسه‌ای بسازید.

Senden çok beni seviyor
s/he likes/loves me more than s/he does you.

او مرا بیشتر از تو دوست دارد.

Roman, hikayeden daha meşakatli okunuyor (passive sentence form)
Novels are harder to read than short stories

خواندن رمان سخت‌تر از داستان‌های کوتاه است.

vakit geçirmek
spend time

سپری کردن وقت

Senden daha çok benimle vakit geçirmek istiyorlar
They want to spend time with me more than you

آن‌ها می‌خواهند وقتشان را با من سپری کنند، نه تو.

اگر شما از کلمه‌ی «Bile» و «Hatta» استفاده کنید، به معنی «حتی» خواهد بود.

Ekmeği bile bıraktık
We even left the bread

ما حتی نان را هم جا گذاشتیم.

Konuşmasına bile izin vermediler
They did not even let her speak

آن‌ها حتی به او اجازه‌ی صحبت کردن هم ندادند.

احتمالا شما هم متوجه شده‌اید که کلمه‌ی «bile» عناصر موجود در جمله‌ای را که قبل از خودش استفاده می‌شد تغییر می‌دهد. در مثال اول، برای «نان» که یک اسم است استفاده شده است. اما در مثال دوم برای فعل «صحبت کردن» یا «speak» استفاده شده است.

باید به خاطر بسپارید که «bile» و «hatta» شبیه بهم هستند ولی معنی و کاربرد متفاوتی دارند.

Matematiğe çalışıyorum, hatta en çok çalıştığım ders matematik
I study math, even it is the course that I study the most.

من ریاضی می‌خوانم، حتی درسی است که بیشتر از بقیه آن را مطالعه کنم.

Matematiğe çalışmadığımı kim söylemiş, hatta en çok çalıştığım ders matematik
Who says that I do not study math? Actually that’s the course that I study the most.

چه کسی گفته من ریاضی نمی‌خوانم؟ حقیقتا این درسی است که من بیشتر از بقیه آن را می‌خوانم.

در این جملات از کلمه‌ی «hatta» دائما استفاده شده تا به تاکید معنی بیافزاید.

Hatta ve hatta annesi de gelmiyor.
Even her mother is not coming.

حتی مادرش هم نمی‌آید.

قید تکرار

قید‌هایی مثل «sometimes»، «always»، «rarely» و … قید تکرار نامیده می‌شود که در ادامه معادل معنایی آن در زبان ترکی استانبولی را برایتان قرار می‌دهیم:

Bazen
Sometimes

گاهی

Bazen okula gitmek istemiyor
Sometimes s/he doesn’t want to go to school.

او گاهی نمی‌خواهد که به مدرسه برود.

Nadiren
Rarely

به ندرت

Hazır yemeği nadiren yiyorum.
I eat fast food rarely.

من به ندرت غذای فست‌فودی می‌خورم (من اصلا غذای فست فود نمی‌خورم.)

Daima, hep, her zaman

Always

همیشه

قید مکان و قید جهت اساسا ترجمه‌ی ترکی برای کلماتی چون «Up، Above و South» است.

قید مکان قیدی است که مکان وقوع اتفاق را توصیف می‌کند.

Yukarı
Up

بالا

Aşağı
Down

پایین

Sağ
Right

راست

Sol
Left

چپ

İçeri
In

در

Dışarı
Out

بیرون/خارج

Karşı
Opposite, Against

روبروی،‌ در مقابل

Burada
Here

اینجا

Şurada
There

آنجا

Orada
There

آنجا

Öte
Beyond

آنسو/بعد از

Ön
Front

رو‌به‌رو

Uzak
Far

دور

Kuzey
North

شمال

Güney
South

جنوب

Doğu
East

شرق

Batı
West

غرب

قید‌های زیر می‌توانند در حالت‌های دستوری مختلفی قرار بگیرند. برخی از آن‌ها مثل «Orada» حالت دستوری مکانی‌«Ora» است و معنی «There» را هم دارد.

Ora
That place

آن مکان

Orada
In that place

در آن مکان

در حالت دستوری مفعول غیر مستقیم، قید به جهت حرکت اشاره می‌کند.

Oraya
To there

به آنجا

Oraya gitmeyin
Don’t go to there

به آنجا نرو

Karşıya*
To opposite

به جهت مخالف/به سمت روبرو

Karşıya geçeceğim
I will go to the opposite

من به سمت جلو (روبرو) می‌روم. یا من به سمت مخالف (خیابان) می‌روم.

کلمه‌ی «Karşı» معمولا برای توصیف سایر اقلیم‌ها در استانبول استفاده می‌شود. فرض کنیم در بخش اروپایی استانبول زندگی می‌کنید. اگر جمله‌ی «Karşıya geçeceğim» به معنی «من به سمت مخالف می‌روم» را بیان کنید، انگار بیشتر منظورتان این است که به سمت آناتولین می‌روید.

Dışarı çıkmak
To go out

بیرون رفتن

Karşı çıkmak
To object, to protest

اعتراض کردن

Uzakta
At a distant

از دور

Uzaktakiler
The people who are far away

اشخاصی که دور هستند

Ön
Front

رو‌به‌رو

Önlük
Apron

جلوتر

Uzak doğu
Far East

شرق دور

Orta doğu
Middle East

خاورمیانه

İçeriye girmek / içeri girmek*
lit. To go to in; to enter, to get into

وارد شدن، داخل رفتن

از این عبارت برای توصیف «به زندان رفتن» استفاده می‌شود.

İçeriden gelmek
To come from the interior

از داخل مکانی بیرون آمدن

İçeride oturmak
To sit inside (indoor)

داخل خانه (فضای درونی) نشستن

اگر شما –rA را به صفات اشاره‌ (o، su و bu) اضافه کنید، صفات به اسامی تبدیل می‌شوند. این اسامی به راحتی می‌توانند در حالات دستوری مفعول غیر مستقیم، مفعول‌‌‌ُ به و حالات دستوری به «ora»،‌ «buta» و «sura» وصل شوند.

مثالی از قید‌های ترکی استانبولی:

Bura/Burası çok sıcak
It is very hot here

اینجا خیلی گرم است.

در دو مثال بعدی شما یک پسوند جدید می‌بینید: -l / -sl. این پسوند، پسوندی وابسته است. در مثال‌های زیر به این پسوند‌ها و معنی جملات دقت کنید.

Koltuğun burası lekeli.
This part of the couch is stained

این قسمت مبل لکه دارد.

Koltuğun burasında leke var
There is a stain in this part of the couch

در این بخش مبل یک لکه وجود دارد

İzmir’i iyi bilirim ama oralı değilim
I know Smyrna well but I am not from there

من  اسمیرنا را خوب می‌شناسم ولی اهل آنجا نیستم.

Buralı olmadığın anlaşılıyor
It is obvious that you are not from here

مشخصا شما اهل اینجا نیستید.

قیدهای زمان، فعل را تغییر می‌دهند و به شما زمان وقوع اتفاقات را می‌گویند.

گاهی قید‌ زمان به شما می‌گویند که یک اتفاق چقدر تکرار می‌شود. قید‌های زمان در کتاب‌های گرامر ترکی استانبولی به دو قسمت تقسیم می‌شوند:‌ قید معرفه و نکره (definite و indefinite). نیازی نیست که فرق بین دسته‌ها را تشخیص دهید، فقط لازم است که روی کلمه و معنی تمرکز کنید تا بتوانید از آن‌ها به درستی استفاده نمایید.

در زبان انگلیسی، کلماتی مثل «Tomorrow، Yesterday، Annually، Weekly‌و …» برخی از قید‌های زمان را تشکیل می‌دهند. این کلمات با کلماتی مثل « Yarın، Dün، Yıllık یا Her Yıl، Haftalık یا Her Hafta در زبان ترکی استانبولی، برابری می‌کنند. در زبان انگلیسی، قید‌های نکره شامل کلماتی مثل «Often، Generally، Normally، Already و …» می‌شوند. در زبان ترکی استانبولی، این کلمات شامل « Sıkça, Genelde, Normalde, Çoktan» می‌شوند.

بیشتر قید‌های معرفه در حالات دستوری مشخصی ظاهر می‌شوند.

Dün geldik.
We came yesterday.

ما دیروز آمدیم.

Her hafta pikniğe gideriz.
Each week we go for a picnic.

ما هر هفته به پیک‌نیک می‌رویم.

اسم‌هایی که راجع به زمان صحبت می‌کنند، گاهی پسوند اسامی جمع یعنی (-ler/lar + پسوند مخصوص سوم شخص مفرد یعنی ( –I ) را می‌گیرند و به قید زمان تبدیل می‌شوند. سپس با افزودن تکرار به عبارت یا جمله، مفهوم عمل را تغییر می‌دهند.

مثال‌های قید زمان:

Sabah
Morning

صبح

Sabahları
(Every) Mornings

هر روز صبح

Sabahları çay içerim
I drink tea every morning

من هر روز صبح چای می‌نوشم.

Her sabah çay içerim
I drink tea every morning

من هر روز صبح چای می‌نوشم.

حالات دستوری مکانی در زبان ترکی استانبولی، بر اساس تقاضای اسم، معانی شبیه «in، on و At» خواهند داشت. اما شما باید بدانید که فرم قید در حالت دستوری مکانی گاهی متفاوت است و ممکن است که از قوانین دستوری پیروی نکند و تغییر شکلی پیدا کند که به نظر شما از نظر گرامری صحیح نباشد. برای مثال، با اینکه کلمات «Gecede» یا «Gecelerde» از لحاظ گرامری به نظر صحیح هستند؛ اما برای بیان «هر شب» یا «در شب» بیشتر از عبارت «Her gece» یا فقط «Gece» استفاده می‌شود.

برای بیان ماه‌ها و فصل‌ها هم، همیشه از حالات دستوری مکانی استفاده می‌شود.

Ocakta kar yağar.
It snows in January

در ژانویه برف می‌بارد.

İlkbaharda hep aşık olurum
I get in love in springs.

من عاشق فصل بهار هستم.

بومی‌های ترک زبان معمولا ترجیح‌ می‌دهند که کلماتی مثل «Kış» و «Yaz» را به صورت «Kışın» و «Yazın» بیان کنند. کلمه‌ی «Yaz» از زبان ترکی باستانی Yay/Yaz/yā گرفته شده است و به معنی Yayılmak و Açmak (بسط دادن) است. از سوی دیگر، کلمه‌ی «Kış» از Kışmak/Kısmak/Kapanmak (جمع کردن،‌ بستن) گرفته شده است. کلمه‌ی «Bahar» (بهار) در زبان فارسی و عربی هم وجود دارد و بیشتر می‌گویند که از زبان فارسی وارد زبان ترکی شده است. هرچند، شما «بهار» نمی‌شنوید، بلکه «Baharın» می‌شنوید که صحیح نیست.

حالت مفعولی غیر مستقیم برای توصیف زمانی در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Haftaya içeriz
We would/will drink the next week

ما هفته‌ی آینده برای نوشیدنی جمع می‌شویم.

Gelecek aya öderim
I would pay the next month

من ماه بعد پرداخت می‌کنم.

Haftaya kalmaz gideriz
We would go before the next week

باید قبل از هفته‌ی آینده می‌رفتیم.

Gelecek aya kalmaz öderim
I would pay before the next week

باید قبل از هفته‌ی آینده پرداخت کنم.

شما می‌توانید حالت مفعولی غیرمستقیم را در قیدهای زمان بسیار زیادی مثل « Eskiden, Çoktan, Önceden» ببینید.

کلمه‌ی « Eskiden» معادل ترکی «of yore» است. از این کلمه برای توصیف اتفاقاتی که در گذشته رخ داده، استفاده می‌شود. برای مثال، از این کلمه معمولا برای صحبت راجع به نوستالژی و خاطرات استفاده می‌شود.

Eskiden at arabaları vardı
There used to be horse-drawn vehicles

قبلا در آنجا کالسکه با اسب وجود داشت.

کلمه‌ی ترکی «Çoktan» در اینجا به «already» و «since long» ترجمه می‌شود و کاربرد زیادی هم دارد.

Bu yollardan biz çoktan geçtik *

ما قبلا از این جاده‌ها عبور کرده‌ایم.

در اینجا، «Yollardan geçmek» نشان می‌دهد که آن‌ها کاری را تجربه کرده‌اند (آن را قبلا دیده‌اند).

henüz
yet, freshly, just now

هنوز، تازه، همین الان

Henüz bu tür soruları çözemezsiniz
You cannot solve this type of questions yet.

شما هنوز نمی‌توانید این نوع از مسائل را حل کنید.

ertesi
next, following

بعدی، در ادامه

ertesi gün
the next day

روز بعد

ertesi sabah
the next morning

صبح روز بعد

artık (bundan böyle, bundan sonra)
no longer

دیگر نه

artık çikolata yiyemezsin bugünlük
you no longer can eat chocolate for today

امروز دیگر نمی‌توانید شکلات بخورید.

از کلمه‌ی «Artık» به عنوان «residual» استفاده می‌شود. این کلمه از « artmak» گرفته شده است و معنی آن «افزایش، باقی ماندن» است.

hemen (çabucak)
Immediately

فورا

Cenazeye hemen gitmeliyiz
We have to go to the funeral immediately

ما فورا باید به مراسم تدفین برویم.

شما می‌توانید با «emen hemen» هم رو‌به‌رو بشوید. این کلمه معنای کاملا متفاوتی دارد و به معنی «تقریبا، حدودا» است.

Hemen hemen herkes seni sordu
Almost everyone has asked about you

تقریبا همه راجع به تو از من سوال پرسیدند.

şimdi (şu anda)
at the moment, now

همان لحظه، الان

Şimdi bana gidemeyeceğini mi söylüyorsun?
You are now saying to me that you can not go?

شما الان به من می‌گویید که نمی‌توانید بروید؟‌

از کلمه‌ی «Şimdi» با معنای اخیرا یا «Recently» هم استفاده می‌شود. با اینکه به نظر می‌رسد این کلمه یک معنای مشخصی داشته باشد، اما بالعکس، زمان دقیقی را بیان نمی‌کند. برای مثال، در جمله‌ی « Şimdi Türkiye kötü bir durumdan geçiyordu»، کلمه‌ی « Şimdi» به معنی مدت زمانی طولانی است.

evvel / önce
ago, before

قبلا

İki sene önce, kimse böyle konuşmuyordu.
No one was talking like this two years ago.

دو سال پیش هیچ‌کس اینگونه صحبت نمی‌کرد.

کلمه‌ی «Evvel» کلمه‌ای عربی و به معنی «Önce» است. این کلمه در گذشته زیاد به کار می‌رفت ولی امروزه در زبان ترکی جدید و بعد از تغییراتی که در آن ایجاد شد، کاربردش را از دست داد.

yine / gene (bir daha, tekrar, yeniden)
again

دوباره

Yine senin hakkında konuşuyorlar
There are talking about you again.

آن‌ها دوباره راجع به تو صحبت می‌کنند.

beri (-den bu yana)
since

از زمانی که، از ‌آنجا که

Gittiğinden beri hiçbir şey yemedi
Gittiğinden bu yana hiçbir şey yemedi
S/he has not eaten anything since the time you left

او از وقتی که رفتی چیزی نخورده است.

مثال‌های بیشتری از قید‌های ترکی استانبولی

Yalnız (Sadece)

هردوی این کلمات به معنی «only» یا «فقط» هستند. کلمه‌ی «Yalnızca» هم کاربردهای زیادی دارد. در برخی شرایط، کلمه‌ی «Yalnız» به معنی «but» یا «اما» به کار می‌رود. (در مثال آخر می‌توانید با چنین کاربردی برخورد کنید).

Yalnız iki kitap mı okudun?
Yalnızca iki kitap mı okudun?
Have you read only two books?

تو فقط دو کتاب خوانده‌ای؟

Sadece bu kapıdan girebiliriz.
We only can enter through this door.

ما فقط می‌توانیم از طریق این در وارد شویم.

Yazmıştım, yalnız daha göndermedim.
I had written but I have not sent it yet.

من آن را نوشته‌ام اما هنوز نفرستاده‌ام.

Nitekim (Nasıl ki)

این کلمه معمولا به «thus,hence» یا «indeed, in fact» ترجمه می‌شود. شما در طول روز کمتر ممکن است این کلمه را بشنوید. امروزه مترادف این کلمه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد: « sonuç olarak, nasıl ki».

Bu kütüphanedeki kitaplar kurgu değil. Nitekim bu kitap bu kütüphaneye ait değil.
The books in this library are not fictional. Indeed this book doesnt belong to this library.

کتاب‌های موجود در این کتاب‌خانه ساختگی نیستند. در حقیقت، این کتاب‌ها به این کتاب‌خانه تعلق ندارند.

Halbuki (Oysaki)

کلمه‌ی «Halbuki» لغت جالبی است، چون hal یک کلمه‌ی عربی است، -bu کلمه‌ای ترکی است و –ki پسوندی فارسی است. معنی این کلمه «Whereas، though‌ یا yet» است. (البته اگر در ابتدای جمله قرار بگیرد). معادل ترکی این کلمه «Oysa ki» از اتصال دو کلمه به یکدیگر به دست می‌آید که احتمالا با آن‌ها آشنایی دارید: ‌ O + ise

Halbuki suçlu o değildi.
Yet s/he was not the guilty.

باز هم او مقصر نبود.

O kadar yürüdüm halbuki dükkan kapalıymış.
I have walked a lot (then I realized) though the kiosk was closed.

من راه زیادی رفته بودم که فهمیدم کیوسک بسته شده است.

Oysaki kader ağlarını örmeye başlamıştı.
Proverb: lit. But the destiny has already begun to spin a web.

ضرب‌المثل: قسمت را نمی‌توان تغییر داد.

Güya

با اینکه در دیکشنری‌ها، برای این کلمه معنی «though» پیشنهاد شده است، کلمه‌ی «allegedly» هم معنی مناسبی به نظر می‌رسد.

Güya ben almışım
I took it, though (He claims that I took it, I don’t even need it)

من آن را گرفتم، هرچند او ادعا می‌کرد که نیازی به آن نداشتم.

Güya sorumluluklarını yerine getirmişler
They say they fulfilled their responsibilities (Sure! If they did, we wouldn’t be experiencing this!)

آن‌ها می‌گفتند که مسئولیت خود را انجام داده‌اند (البته! اگر انجامش می‌دادند، ما این وضعیت را تجربه نمی‌کردیم!)

قیدهای زبان ترکی را چگونه بیاموزیم و از آنها استفاده کنیم؟

اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد یادگیری انواع قیدها در زبان ترکی استانبولی را دارید باید به چند نکته کلیدی و بسیار مهم دقت داشته باشید. رعایت کردن این نکات به شما کمک می‌کند تا بتوانید خیلی سریع با انواع قیدها در این زبان آشنا شده و بتوانید به شکلی درست از آنها استفاده کنید. این تکنیک‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• در اولین قدم سعی کنید تمامی انواع این قیدها را بشناسید و بتوانید ساختار هریک از آنها در جملات زبان ترکی استانبولی را بیاموزید.
• در قدم بعدی سعی کنید تمامی این قیدها را به حافظه خود بسپارید و به اصطلاح آنها را حفظ کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا بتوانید تمرینات مرحله بعد را به‌درستی انجام دهید.
• در گام بعدی شما باید سعی کنید در جملات مختلفی که به زبان ترکی استانبولی می‌شنوید به دنبال تکرار قیدهای مختلف باشید. سعی کنید این قیدها را در جملات پیدا کرده و آنها را تشخیص دهید. این کار به شما کمک می‌کند تا نحوه استفاده درست از هرکدام از انواع قیدها در زبان ترکی استانبولی را بیاموزید و شما هم یاد بگیرید که دقیقا به چه شکل می‌توانید از این قیدها استفاده کنید.
• مرحله بعدی مربوط به استفاده درست از انواع قیدها در این زبان است. در این مرحله شما باید سعی کنید در جملات مختلفی که به این زبان می‌سازید به‌درستی از قیدهای مختلف استفاده کنید. سعی کنید جملات خود را با افرادی که در این زمینه متخصص هستند به اشتراک بگذارید تا مطمئن شوید که به شکلی درست از این قیدها استفاده کرده‌اید.

سخن پایانی

قیدها در زبان ترکی استانبولی دارای کاربردها و اهمیت بسیار زیادی هستند و یادگیری نحوه استفاده درست از آنها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد دارید با این قیدها آشنا شوید یا این‌که به طور کلی با زبان ترکی استانبولی آشنا شوید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما از خدمات ارائه شده توسط موسسه زبان ایرانمهر نیز استفاده کنید. این آموزشگاه زبان ترکی استانبولی بهترین و باکیفیت‌ترین خدمات آموزشی را با مناسب‌ترین هزینه ممکن در اختیار شما قرار می‌دهد.

سوالات متداول

در این بخش قصد داریم به برخی از رایج‌ترین سوالات درباره قیدها در زبان ترکی استانبولی پاسخ دهیم.

بیشتر بخوانید: حالت مجهول در زبان ترکی استانبولی

بیشتر بخوانید: حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی