نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم و چرایی اهمیت آن

یادگیری یک زبان جدید همواره می‌تواند چالش‌های بسیار زیادی را برای شما به همراه داشته باشد و باعث شود تا شما مشکلات زیادی را در این زمینه تجربه کنید. شاید برای شما جالب باشد که بدانید نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم نقشی حیاتی و کلیدی است که بسیاری از افراد در هنگام آموزش زبان آلمانی یا انگلیسی یا هر زبان دیگری به این موضوع دقت و توجه ندارند. ادبیات نه‌تنها اطلاعاتی را در مورد مردم، تاریخ، کلمات و عبارات آشکار می‌کند؛ بلک حقایق عمیق‌تری را در مورد طبیعت انسان آشکار می‌کند که از موانع زبانی فراتر می‌رود.

از طرف دیگر آشنایی با ادبیات و تکنیک‌هایی که در آن مورداستفاده قرار می‌گیرند می‌تواند در زمان یادگیری زبان به بهبود مهارت‌های خواندن و نوشتن نیز کمک شایانی کند و همچنین می‌تواند تاثیر زیادی نیز روی مهارت‌های گوش دادن، گفتار و تفکر انتقادی داشته باشد. ما در این بخش از آموزش زبان انگلیسی قصد داریم کمی بیشتر درباره تاثیر ادبیات روی یادگیری یک زبان جدید صحبت کرده و اطلاعات مفید و کاربردی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم.

انتخاب کتاب مناسب برای آموزش

زمانی که متوجه نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم می‌شوید و قصد دارید تا زبان جدید را از طریق ادبیات بیاموزید اولین اقدامی که شما باید انجام دهید انتخاب یک کتاب مناسب برای آموزش است که این مرحله از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. عوامل مختلفی می‌توانند روی انتخاب شما تاثیرگذار باشند که از جمله این عوامل می‌توان به سن، علایق، سطح زبان شما و همینطور زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی اشاره کرد. به‌عنوان‌مثال ممکن است نوجوانان چیزهای زیادی برای ارتباط گرفتن در یک کتاب تصویری مخصوص کودکان پیدا نکنند.

از طرف دیگر اگر به‌عنوان‌مثال کلاسی از زبان‌آموزان دارید که همگی علاقه زیادی به ورزش کردن دارند ممکن است علاقه‌ای به انتخاب کتاب عاشقانه ویکتوریایی نداشته باشند. با این حال انتخاب یک کتاب ورزشی که  در مورد یک ورزشکار محبوب است می‌تواند گزینه بهتری برای چنین کلاسی باشد. پس سوالی که در اینجا به وجود می‌آید این است که دقیقا چگونه باید یک کتاب خوب را برای کلاس خود انتخاب کنیم تا بتوانید زبان را از طریق ادبیات آموزش دهیم؟

یکی از راهکارهایی که می‌تواند در عملی کردن نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم به شما کمک کند این است که با همکاران خود صحبت کرده و دریابید که آنها از چه کتاب‌هایی برای کلاس‌های خود استفاده کرده و نتیجه گرفته‌اند؟ علاوه بر این شما می‌توانید با والدین و معلمان مدنظر خود نیز تماس گرفته و ایده‌هایی را از آنها دریافت کنید که به میزان زیادی در انتخاب یک کتاب مناسب به شما کمک خواهد کرد.

یکی دیگر از راهکارهایی که پیش روی شما قرار دارد این است که از پیشنهادات Goodreads یا Amazon در این زمینه استفاده کنید. هر دوی این پلتفرم‌های محبوب امکان پیشنهاد و توصیه کتاب را برای شما فراهم کرده‌اند و شما می‌توانید کتاب مدنظر را در زبان مقصد خود جستجو کنید. یک نکته بسیار مهم دیگر درباره این پلتفرم‌ها این است که می‌توان نتایج آنها را برای جستجوی ویژه کودکان یا بزرگسالان نیز فیلتر کرد.

دوره های آموزش زبان انگلیسی
دوره حضوری	آموزش زبان انگلیسی برای کودکان
دوره حضوری	آموزش زبان انگلیسی برای نوجوانان
دوره حضوری	آموزش زبان انگلیسی برای بزرگسالان

در این بخش چند مورد از کتاب‌های محبوبی که در این زمینه مورداستفاده قرار می‌گیرند را به شما معرفی می‌کنیم که می‌توانید آنها را نیز برای آموزش زبان از طریق ادبیات استفاده کرده و متوجه نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم شوید:

زبان انگلیسی

برای کودکان دبستانی The Name Jar نوشته یانگ سوک چوی دیدگاه‌های شگفت‌انگیزی را در مورد تفاوت‌های فرهنگی ارائه می‌کند؛ چراکه در این کتاب یک دانش‌آموز کره‌ای به دنبال نام جدیدی می‌گردد تا در مدرسه آمریکایی‌اش جا بیفتد.

برای دانش‌آموزان بزرگ‌تر اثری مانند Peter Pan همیشه گزینه موفقی بوده و درس‌های زندگی را به شیوه‌ای جذاب ارائه می‌کند که حتی فراتر از تفاوت‌های فرهنگی می‌رود و می‌تواند تاثیر زیادی را نیز روی نوجوانان داشته باشد.

زبان اسپانیایی

کتاب La Sombra del Viento یا سایه باد که اثر کارلوس رویز زافون است روز و راز قانع‌کننده‌ای را ارائه می‌دهد به اتفاقات سال 1945 در بارسلون بازمی‌گردد. یکی دیگر از انتخاب‌های بسیار جذابی که در این زمینه می‌توانید داشته باشید کتاب La Casa de los Espiritus است که به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را نیز انتخاب کنید.

زبان چینی

Tiny Times 1.0 یکی از کتاب‌های چینی محبوبی است که در این زمینه وجود دارد و می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید خیلی سریع و به بهترین شکل ممکن با استفاده از ادبیات زبان جدیدی را بیاموزید. کتاب Readings in Chinese Culture یکی دیگر از کتاب‌هایی است که می‌توانید در این زمینه مورداستفاده قرار دهید. این کتاب توضیحاتی را درباره فرهنگ مردم و کشور چین به شما ارائه می‌دهد و می‌تواند گزینه جذابی برای یادگیری باشد.

زبان فرانسوی

Le Petit Nicolas یکی از بهترین کتاب‌هایی است که می‌توان برای یادگیری زبان فرانسه از طریق ادبیات از آن استفاده کرد. شاید این کتاب در ابتدا در سال 1959 منتشر شده باشد؛ ولی هنوز هم یکی از بهترین کتاب‌های زبان فرانسه به شمار می‌آید. از دیگر کتاب‌هایی که در این زمینه وجود دارد و شما هم می‌توانید از آن استفاده کنید نیز می‌توان به کتاب L’Étranger اشاره کرد.

پیش آموزش واژگان برای بحث در مورد ادبیات

پس از این‌که دانش‌آموزان با نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم آشنا شدند و شما یک منبع مناسب را نیز برای آموزش به آنها ارائه دادید زمان آن خواهد بود که به دانش‌آموزان مجموعه‌ای از کلمات برای بحث در مورد موضوعات مانند ژانر، نمادگرایی، موضوع یا محیط بدهید. زمانی که آنها در مورد استفاده از این اصطلاحات و کلمات اطمینان پیدا کردند می‌توانند داستان‌ها را به روشی معنادارتر موردبحث قرار دهند.

دانش قبلی دانش‌آموزان را فعال کنید

یکی از اقدامات بسیار مهمی که می‌توانید برای آموزش زبان از طریق ادبیات انجام دهید و تاثیر بسیار خوبی را نیز از آن دریافت کنید این است که از دانش‌آموزان بخواهید که همه چیزهایی که درباره کتاب، نویسنده یا دوره تاریخی می‌دانند یا شنیده‌اند را بنویسند. پس از آنکه این موارد را با یکدیگر مرور کردید، اطلاعات مهمی که دانش‌آموزان قبلا نمی‌دانستند را با یکدیگر به اشتراک بگذارید. این یک تمرین بسیار خوب است که می‌توانید روی کتابی که همگی قصد مطالعه آن را دارید انجام دهید.

روند تفکر خود در مورد ادبیات را مدل کنید

برای درک هرچه بهتر نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم در حین خواندن فصل اول کمی با صدای بلند درباره داستان فکر کنید. مثلا: متعجبم که چرا داستان به این شکل شروع شد. من تعجب می‌کنم که این شخصیت قرار است در آینده چه کار کند.

با الگوبرداری از این فرایند به زبان ساده با واژگان کتاب می‌توانید اعتماد به نفس بیشتری را در دانش‌آموزان خود ایجاد کنید تا آنها کمی عمیق‌تر به کتاب فکر کنند و در مورد آنچه که مطالعه می‌کنند بحث‌های عمیق‌تری نیز با یکدیگر داشته باشند.

مشاهده پست

پخش صدای ضبط شده از متن

در اغلب مواقع شما می‌توانید کتاب‌ها یا شعرهای معروفی را بیابید که با صدای نویسنده یا یک بازیگر مشهور ضبط شده‌اند. می‌توانید در هنگام مطالعه این کتاب توسط دانش‌آموزان این صدای ضبط شده را پخش کنید تا به آنها کمک کنید که متن را دنبال کنند. شنیدن متن با صدای بلند کار را سخت‌تر می‌کند و البته باعث می‌شود تا تلفظ دانش‌آموزان و زبان‌آموزان شما به میزان زیادی بهبود پیدا کند.

همچنین می‌توانید از دیگر استراتژی‌های ابتکاری مانند جفت کردن متن با کلیپ‌های ویدئویی کتاب یا شعری که توسط گویش واقعی آن زبان اجرا می‌شود نیز استفاده کنید و از مزایای این استراتژی‌ها نهایت بهره را ببرید.

سوالاتی که باید زبان‌آموزان مورد بحث قرار دهند را به آنها ارائه دهید

برای این‌که تاثیر و نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم را به بهترین شکل ممکن مشاهده کنید یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توانید انجام دهید این است که سوالاتی را فرموله کنید که به زبان‌آموزان و دانش‌آموزان کمک کند تا به درک عمیق‌تری از طرح، شخصیت‌ها، موضوع و زبان به کار رفته در داستان دست یابند. سوالات باید از آنها بخواهد که با مثال‌هایی از متن عمیقا کاوش کنند.

در حالی که این سوالات در پایان هر فصل یا بخش تکمیل و مورد بحث قرار می‌گیرند شما باید با خیالی راحت آنها را از قبل در اختیار زبان‌آموزان خود قرار دهید و از طرف دیگر امکان مرورکردن آنها را نیز فراهم کرده باشید. این کار به زبان آموزان کمک می‌کند تا بفهمند در هنگام خواندن یک متن خارجی باید به دنبال چه چیزی باشند و به آن توجه کنند.

به دانش‌آموزان اجازه دهید تا نظرات خود را بیان کنند

یکی از نکات بسیار مهمی که برای آموزش زبان جدید از طریق ادبیات باید به آن دقت داشته باشید این است که فقط به فعالیت‌های معمول پرسش و پاسخ پایبند نباشید تا به دانش‌آموزان خود در درک هرچه بهتر متن کمک کنید. شما باید آنها را با فعالیت‌هایی که جرقه خلاقیت آنها را برمی‌انگیزانند مخلوط کنید. به‌عنوان‌مثال آنها می‌توانند با کشیدن یک تصویر یا اجرای یک صحنه افکار خود در مورد داستان یا شعر را با شما به اشتراک بگذارند.

تاریخچه‌ای مختصر از استفاده از ادبیات در آموزش زبان دوم

دقیقا مانند بسیاری از گرایش‌های دیگری که در زمینه یادگیری زبان جدید وجود دارند نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم نیز به مرور در طول زمان کاهش پیدا کرده است. در اوایل دهه 1900 میلادی روش گرامر-ترجمه روش حاکمی بود که برای آموزش یک زبان مورداستفاده قرار می‌گرفت. این گرایش شامل بسیاری از موارد از جمله صرف افعال، حفظ کردن واژگان و ترجمه بود. ادبیات صرفا وسیله‌ای بود برای دانش‌آموزان تا بتوانند دستور زبان و واژگان یاد گرفته شده را تمرین کنند.

در واقع ادبیات محلی را فراهم می‌کرد تا دانش‌آموزان بتوانند نمونه‌های معتبر از ساختار جملات، صرف افعال و کلمات حفظ شده را مشاهده کنند. در اواسط دهه 1900 میلادی مربیان بیشتر به توسعه توانایی‌های دانش‌آموزان برای برقراری ارتباط توجه کردند. روش مستقیم و روش صوتی-زبانی در این دوران رواج بیشتری پیدا کرد. در یک مثال کلاسیک از throwing the baby out with the bath water ادبیات از برنامه درسی ناپدید شد؛ چراکه معلمان به‌جای آن بر مکالمه تمرکز کرده بودند.

دهه 1960 و 1970 شاهد ظهور رویکرد ارتباطی بودیم که روشی که امروزه در بیشتر کلاس‌های زبان مورداستفاده قرار می‌گیرد را معرفی کرد. به این ترتیب ما شاهد تجدید حیات ادبیات در کلاس‌های زبان خود شدیم.

انواع مدل‌های آموزش زبان دوم از طریق ادبیات

پس از این‌که با نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم آشنا شده و اطلاعات مفید و کاربردی را در این زمینه به دست آوردید زمان آن است که کمی بیشتر درباره مدل‌هایی که برای یادگیری زبان دوم از طریق ادبیات مورداستفاده قرار می‌گیرند صحبت کرده و اطلاعاتی را درباره این مدل‌ها نیز به شما ارائه دهیم. سه مدل برای این کار استفاده می‌شود که شامل موارد زیر می‌شود:

• مدل فرهنگی: طرفداران این مدل معتقد هستند که ارزش ادبیات در تقطیر منحصربه‌فرد آن از فرهنگ است. زبان‌آموزان در این مدل داستان یا شعر را به‌عنوان بخی از آموزش‌های خود درباره تاریخ یک کشور قرار می‌دهند و از دیگر موضوعاتی که معمولا مورد مطالعه قرار می‌دهند می‌توان به مواردی همچون سیاست آن کشور، آداب و رسوم اجتماعی و سنت‌ها اشاره کرد.
• مدل زبان: از آنجایی که ادبیات از زبان ساخته شده است مسیری را برای دانش‌آموزان باز می‌کند تا درک خود را از کلمات و عبارات بسازند. در اینجا خواندن به همان دلیلی که در زبان مادری دانش‌آموز ارزشمند است دارای همان ارزش خواهد بود. دلیل اصلی این موضوع نیز این است که خواندن یکی از ابزارهایی است که برای برقراری ارتباط موثرتر در اختیار زبان‌آموزان قرار می‌گیرد.
• مدل رشد شخصی: اولین نکته‌ای که باید در اینجا به آن دقت داشته باشید این است که در این مدل تمرکز بیشتر روی تعامل دانش‌آموزان و زبان‌آموزان با یکدیگر است. معلمان از ادبیات برای کمک به دانش‌آموزان به منظور درک بهتر خود و ارتباط عمیق‌تر با دنیای اطراف خود با کاوش در موضوعات جهانی تمرکز دارند.

توجه داشته باشید که برای بهره‌مندی کامل از نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم شما می‌توانید هر سه این مدل‌ها را با یکدیگر ترکیب کنید. ترکیب زبان، فرهنگ و رشد شخصی به طور ذاتی به هم مرتبط هستند و آموزش آنها در کنار یکدیگر می‌تواند تاثیر بی‌نظیری را روی شما داشته باشد.

علاوه بر این شما می‌توانید از بحث‌ها، بازی‌هایی که در آنها نقشی وجود دارد یا پروژه‌های گروهی نیز استفاده کرده و با داستان‌سرایی ادبیات را در یادگیری یک زبان جدید به کار بگیرید. فراموش نکنید که ادبیات می‌تواند جرقه ارتباط معناداری را ایجاد کند و در عین حال نظرات دانش‌آموزان را در مورد رویدادها و رفتارهای مختلف پرورش دهد.

مزایای مهم استفاده از ادبیات در یادگیری یک زبان جدید

آموزش زبان از طریق ادبیات فرصت‌های ویژه‌ای را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند تا دانش خود را در مورد زبان و فرهنگ گسترش دهند و علاوه بر این‌که به رشد شخصی می‌رسند بتوانند مهارت زبان خود را نیز ارتقا دهند. از جمله مزایای مهم این روش برای آموزش زبان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ادبیات تجربیاتی را ارائه می‌دهد که فقط از طریق زبان مقصد قابل دسترس است. این تجربیات به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بتوانند دانش خود را در مورد تاریخ و فرهنگ کشورهای مختلف افزایش دهند و تکرار این موضوع به آنها کمک می‌کند تا دقیقا همانطور که زبان مادری را آموخته‌اند بتوانند یک زبان جدید را نیز بیاموزند.
• ادبیات به دانش‌آموزان در درک منحصربه‌فردی از فرهنگ زبان مقصد کمک می‌کند. آموزش اصطلاحات از طریق کتاب چندان جذاب و به یادماندنی نیست. با این حال خواندن یک اصطلاح در مکالمه بین دو شخصیت فرهنگی می‌تواند کلمات و اصطلاحات را در ذهن دانش‌آموزان به ثبت برساند.
• ادبیات می‌تواند ارتباط بی‌وقفه‌ای بین زبان و موضوعات دیگر ایجاد کند. همه ما می‌دانیم که زبان برای دانش‌آموزان مرتبط‌تر است و اگر آنها بتوانند مطالب زبان را به رشته‌های دیگر مانند هنر، تاریخ، ریاضی و … مرتبط کنند می‌توانند نتیجه بهتری را از آموزش زبان دریافت کنند.
• گاهی اوقات معلمان زبان نیاز دارند که ارتباط بین زبان مقصد و سایر رشته‌ها را به صراحت بیان کنند. ادبیات می‌تواند این کار را به ساده‌ترین شکل ممکن برای شما انجام دهد.
• ادبیات درک بهتری از ماهیت جهانی آن زبان به شما ارائه می‌دهد. ادبیات در واقع این نکته را در دانش‌آموزان زنده می‌کند که یادگیری یک زبان دوم به آنها در درک هرچه بهتر زبان مادری خودشان نیز کمک می‌کند.
• معمولا با استفاده از ادبیات دانش‌آموزان می‌توانند نمونه‌هایی از استعاره‌ها، نمادها و … را مشاهده کنند که در آموزش عادی نمی‌توانند ببینند.

سوالات متداول

در این بخش قصد داریم به برخی از رایج‌ترین سوالات درباره نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم پاسخ دهیم.

سخن پایانی

نقش ادبیات در فراگیری زبان دوم بسیار کلیدی و مهم است و ادبیات می‌تواند به میزان زیادی به شما کمک کند تا به شکل بهتری یک زبان جدید را بیاموزید. اگر شما هم به دنبال یادگیری یک زبان جدید هستید و قصد دارید این کار را با کمک یک آموزشگاه زبان انجام دهید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما از خدمات آموزشگاه زبان ایرانمهر نیز در این زمینه استفاده کنید. خدمات این موسسه زبان دارای هزینه مناسبی بوده و کیفیت آموزشی این خدمات نیز کاملا تضمین شده است.

بیشتر بخوانید: یادگیری زبان دوم برای شش شغل رویایی