حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی

اگر می‌خواهید حروف اضافه یا حروف پیش‌نهاده «prepositions» را در زبان ترکی استانبولی یاد بگیرید، ابتدا باید مفهوم حروف اضافه در زبان مادری خود را کاملا درک کنید. چون ماجرای حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی، کمی پیچیده است. اجازه دهید در ادامه، با چند جمله حروف اضافه را تعریف کنیم:

بسیار خوب، از آنجا که نام دیگر آن‌ها حروف پیش‌نهاده است، باید قبل از اسامی یا ضمایر قرار بگیرند.

اما نقش حروف اضافه در جمله چیست؟

آن‌ها ارتباط بین هر دو طرف (عوامل درگیر) در یک جمله را نشان می‌دهند. برای مثال:

کامپیوتر روی میز است.

بسیار خوب، کامپیوتر روی میز است، این جمله ارتباط بین این دو شیء (یعنی کامپیوتر و میز) را نشان می‌دهد. بیایید آن را به زبان ترکی استانبولی ترجمه کنیم:

Bilgisayar masanın üstünde

اگر کمی دقت کنید متوجه می‌شوید که حرف‌ اضافه‌ در انتهای جمله قرار دارد. آیا هنوز هم باید آن را «حرف پیش‌نهاده» نامید؟ اگر نه، باید آن را با چه عنوانی صدا کنید؟

بیشتر مردم هنوز هم آن را «حرف پیش‌نهاده» می‌نامند. در زبان ترکی استانبولی، این حروف «edat» نام دارد.

در بسیاری از کتاب‌های گرامر ترکی استانبولی، آن‌ها را با عنوان حروف اضافه‌ی جهت (prepositions of direction)، حروف اضافه‌ی مکان (preposition of place) و  … دسته‌بندی می‌کنند. اما فکر می‌کنم اگر معنی کلمه را بدانید، می‌توانید حدس بزنید که کدام حرف اضافه مکان یا جهت را نشان می‌دهد. پس نمی‌خواهم با این دسته‌بندی‌های مختلف سرتان را درد بیاورم و بیش از حد نکات مقدماتی را توضیح دهم.

حروف اضافه (prepositions) خویشاوند نزدیکی هم دارند که «حروف پس‌نهاده» (postpositions) نامیده می‌شوند. فکر می‌کنم نیازی نیست که بگویم این دو خویشاوند یعنی حروف پیش‌نهاده و حروف پس‌نهاده هرگز کنار هم نمی‌آیند. حروف پیش‌نهاده قبل از کلمات و ضمایر قرار می‌گیرند، اما حروف پس‌نهاده بعد از آن‌ها قرار خواهند گرفت. اجازه دهید حروف پس‌نهاده را با مثالی به شما نشان دهیم:

6 ay önce

6 months ago

شش ماه پیش

حروف پس‌نهاده بعد از اسم یا ضمیر قرار می‌گیرند و به حروف اضافه‌ی ترکی شباهت زیادی دارند. اوه، شاید باید به جای حروف اضافه‌ی ترکی، آن‌ها را حروف پس‌نهاده ترکی بنامید! بالاخره اسمشان را پیدا کردیم.

شاید واقعا بتوانیم از این اسم استفاده کنیم. اما بیایید این اصطلاحات خسته‌کننده را همین‌جا رها کنیم و با شیرجه‌ا‌ی جانانه، کاربرد واقعی قوانین ترکی استانبولی را ببینیم.

حروف اضافه‌ی ترکی و حروف اضافه‌ی انگلیسی

برخی از حالات دستوری پسوندی در زبان ترکی می‌توانند مثل حروف اضافه در زبان انگلیسی عمل کنند. برای مثال،حالت دستوری «ازی» (ablative case) که از پسوند –den و –dan تشکیل می‌شوند، نقطه‌ی شروع را نشان می‌دهد و سپس نقطه‌ی پایانی را مشخص می‌کند و مقایسه‌ها را نشان می‌دهد. هرچند، بیشتر حروف اضافه کلمات تک یا مفردی هستند.

از این پاراگراف باید چه نتیجه‌ای بگیرید؟

برخی از پسوند‌های ترکی می‌توانند با حروف اضافه در زبان انگلیسی هم‌معنی باشند. یعنی در این مواقع نیازی نیست که از حروف اضافه‌ی متفاوتی در زبان ترکی استفاده کنید. به جای استفاده از یک کلمه‌ی جدید (حرف اضافه یا حرف پس‌نهاده)، یک پسوند ترکی اضافه خواهید کرد. زیاد هم غافلگیرکننده نیست! فراموش نکنید که زبان ترکی، یک زبان پیوندی (agglutinative language) است.

اجازه دهید نحوه‌ی انجام آن را به شما نشان دهم:

Evde
At home

در خانه

Mahallede
In the vicinity

در مجاورت

این دو مثال نشان می‌دهند که چگونه پسوند مکانی در زبان ترکی استانبولی با معنی حروف اضافه در زبان انگلیسی مترادف است.

Evden
From home

از خانه

Mahalleden
From vicinity

از نزدیکی

مثال‌های بالا هم نشان می‌دهند که پسوند «ازی» چطور با حروف اضافه در زبان انگلیسی مترادف است. اما پسوند‌ها همیشه هم این کاربرد را ندارند.

گاهی واقعا به حروف اضافه‌ی ترکی یا حروف پس‌نهاده ترکی (یا هرآنچه شما صدایش می‌زنید)، نیاز دارید.

حروف اضافه‌ی ترکی

در مثال‌های زیر، پرکاربردترین و معروف‌ترین حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی معرفی می‌شوند.

In
içinde, içerisinde

در، درون

At
üzere, nezdinde, içerisinde

در

On
üstünde

روی

The pen is on the table
Kalem masanın üzerinde

 خودکار روی میز است.

The cat is in the box
Kedi kutunun içinde OR Kedi kutunun içerisinde

گربه داخل جعبه است.

We are at the Kampus
Kampüsdeyiz OR Kampüs içerisindeyiz.

ما در محوطه‌ی دانشگاه هستیم.

در جمله‌ی بالا، مکان کلمه «kampüsteyiz» به کمک حالت دستوری مکانی مشخص شده است.

حروف‌ اضافه‌ی رایج در زبان ترکی استانبولی:

Yan
Side

سمت، طرف، کنار

Yanında
Beside, next to, nearby

در کنار، در نزدیکی

Yanımda kal.
Stay next to me. OR stay with me.

کنار من بایست، با من بمان.

Alt
Bottom

ته، پایین، زیر

Arabaların altına bile baktılar.
They even checked the bottom of the cars.

آن‌ها کف (پایین) ماشین‌ها را هم چک کردند. 

Dış
Exterior, out

بیرون، خارج

Ülke sınırlarının dışında
Outside the country boundaries

خارج از مرزهای کشور

Ara
Interval

فاصله

Arası
Between

بین

در ادامه مقاله سایر حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی را معرفی می‌کنیم که از همین الگو پیروی می‌کنند و سپس آن‌ها را در جملات مختلفی به کار می‌بریم تا کاربردشان را با مثال نشان دهیم.

Dicle ile Fırat nehirlerinin arasında kalan bölgeye Mezopotamya denir.
The area between the Tigris & Euphrates is called Mesopotamia.

منطقه‌ی بین دجله‌ و فرات، بین‌النحرین نامیده می‌شود.

خرافه‌پرستی با استفاده از حروف اضافه!

Aynı isimli iki kişinin arasında dilek tutarsan kabul olur.

اگر بین دو نفر که هم‌نام هستند آرزو کنید، برآورده می‌شود.

خرافه‌ی معروفی هست که می‌گوید اگر شما بین دو نفر که هم اسم هستند آرزویی بکنید، برآورده می‌شود. یک خرافه‌ی مشابه دیگر در اکراین وجود دارد، اما منشاء اصلی این خرافه نامعلوم است.

Üst
top

بالا، روی

Üstünde
on

روی

Masanın üstündeki vazo kırıldı.
The vase on the table has broken

گلدان روی میز شکسته است.

Orta
middle

وسط، میان

Ortasında
in the middle

در وسط، در میان

Ortadaki şişeyi al.
take the bottle in the middle

بطری را از وسط بگیر

Bu yana
since

از وقتی که، از زمانی که

Oturma odasındaki eşyalar çocukluğumdan bu yana aynılar.
The furniture in the living have been the same since my childhood.

مبلمان اتاق نشیمن از دوران کودکی من به همین شکل بوده است.

Sonra
after

بعد از

Türkler akşam yemeğinden sonra genellikle çay içerler.
The Turkish generally drink tea after dinner

ترک‌ها معمولا بعد از شام چای می‌نوشند.

توجه: در جملات بالا، کلمات «sonar» و «bu yana» به عنوان حالت دستوری «ازی» مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

حروف اضافه‌ی daha önce یا önce به معنی (قبل از)

Daha önce bahsi geçmişti ancak hiç umursamadım.
It has been mentioned before but I didn’t care any.

این موضوع قبلا مطرح شده بود اما من به آن هیچ‌ توجهی نکردم.

Dolayı, ötürü*, yüzünden
because of OR due to.

به خاطر یا به علت

کلمه‌ی «ötürü» ممکن است به عنوان گویش یا لهجه محلی در نظر گرفته شود.

Kötü hava nedeniyle bütün uçuşlar iptal edildi.
All flights are cancelled because of bad weather

به‌خاطر آب و هوای بد، تمام پروازها کنسل می‌شوند.

نکته:

 uç-mak => to fly

پرواز کردن

uçak => plane

هواپیما

uç-uş => flight

پرواز

uç-uş-lar => flights

پروازها

Bütün umudunu kontrol edilemeyen endişeleri ve anksiyetesi yüzünden kaybetti.
He has lost all his hope due to his uncontrollable concerns and severe anxiety.)

او به خاطر نگرانی‌های غیرقابل کنترل و اضطراب شدید، تمام امیدش را از دست داده است.

Sayesinde
thanks to he/she/it

به لطف او/آن

Sayende
thanks to you

به لطف تو

Sayenizde
thanks to you

به لطف شما (حالت جمع یا رسمی)

Sayemizde
thanks to us

به لطف ما

Senin sayende bu sınavı geçebildim.
I could pass this exam thanks to you.

به لطف تو (با کمک تو) این امتحان را قبول شدم.

Sayemizde bu güzel şartlarda yaşıyorsun.
You are living in this nice conditions thanks to us.

به لطف ما تو در این شرایط خوب زندگی می‌کنی.

Nanoteknoloji sayesinde hızlı gelişmeler gözlenmektedir.
Rapid developments are observed thanks to nanotechnology.

به لطف نانوتکنولوژی، پیشرفت‌های سریع مشاهده می‌شوند.

Zarfında
during & while

در طول مدت و در حالی که

Bu süre zarfında, siz de evrak işlerini halledin lütfen.
During this time, you deal with the paper work please.

در این مدت، لطفا با کاغذ‌بازی‌ها سروکله بزنید.

Esnasında
in the course of

در طول، در هنگام

Amerika Birleşik Devletlerindeki birçok kişi 2007 ekonomik krizi esnasında, bankalara borçlu oldukları parayı ödeyemediler.
In the course of 2007 financial crisis, many people in the US couldn’t pay what they owe to the banks

در طول بحران اقتصادی سال 2007، تعداد زیادی از مردم در ایالات متحده‌ی آمریکا نمی‌توانستند بدهی‌های خود را به بانک بپردازند.

لیست حروف اضافه‌ی ترکی استانبولی

بیشتر بخوانید:ده عبارت کاربردی به زبان ترکی استانبولی برای صفرکیلومترها

بیشتر بخوانید:گرامر ترکی استانبولی